Gdańsk, 28.04.2018. Wystawa „Wolne Związki Zawodowe 1978–1980", zorganizowana przez IPN w ramach obchodów 40. rocznicy utworzenia WZZ. PAP/A. Warżawa
Prelekcja i prezentacja publikacji historycznej online oraz wystawa plenerowa - to główne wydarzenia, jakie oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku przygotował w 42. rocznicę powstania Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża.
Rzecznik prasowy gdańskiego oddziału IPN Jan Hlebowicz poinformował w poniedziałek, że w środę planowane było odsłonięcie trzech tablic upamiętniających działaczy WZZ Wybrzeża: Alinę Pieńkowską-Borusewicz (ul. Fitelberga 8), Magdalenę Modzelewską-Rybicką (al. Wojska Polskiego 20) oraz Jana Koziatka (ul. Leśny Stok 4). Z powodu zagrożenia epidemicznego uroczystości te jednak się nie odbędą.
Do 7 maja czynna będzie wystawa plenerowa „W walce o lepszą przyszłość. Wolne Związki Zawodowe 1978-1980”. Ekspozycja, otwarta 21 kwietnia na chodniku przed siedzibą IPN w Gdańsku, ukazuje historię utworzenia WZZ Wybrzeża, a także sylwetki jej twórców, działaczy i współpracowników.
W poniedziałek oddział IPN Gdańsk udostępnił na swojej stronie internetowej sylwetkę działacza WZZ Jana Koziatka.
Na środę 29 kwietnia zaplanowano wirtualną premierę publikacji IPN Gdańsk pt. „Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża 1978–1980 w relacjach” (wydanie II rozszerzone). Jej autorami są prof. Igor Hałagida (koncepcja i opieka naukowa), dr Piotr Brzeziński (wstęp) oraz dr Arkadiusz Kazański (opracowanie biogramów i relacji). Broszurę będzie można pobrać online.
Tego samego dnia prelekcję online na temat historii Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża przedstawi dr Arkadiusz Kazański. Ponadto w środę na stronie internetowej IPN Gdańsk pokazane zostaną archiwalne numery „Robotnika Wybrzeża” (pisma WZZ - PAP) oraz unikalne zdjęcia dotyczące działalności organizacji wraz z komentarzem historycznym.
Komitet Założycielski Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża powstał 29 kwietnia 1978 r. w Gdańsku. W WZZ Wybrzeża działali m.in. Bogdan Borusewicz, Andrzej Gwiazda, Joanna Duda-Gwiazda, Bogdan Lis, Antoni Sokołowski, Anna Walentynowicz, Lech Wałęsa i Krzysztof Wyszkowski. Organizacja ta dała początek robotniczemu ruchowi, który rozpoczął strajk w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r.
W deklaracji Komitetu Założycielskiego WZZ Wybrzeża z 29 kwietnia 1978 r., podpisanej przez Andrzeja Gwiazdę, Krzysztofa Wyszkowskiego i Antoniego Sokołowskiego, stwierdzano m.in.: "Celem Wolnych Związków Zawodowych jest organizacja obrony interesów ekonomicznych, prawnych i humanitarnych pracowników. WZZ deklarują swą pomoc i opiekę wszystkim pracownikom bez różnicy przekonań czy kwalifikacji (...) Identyfikując się z założycielami pisma +Robotnik+, w nim oraz we własnych wydawnictwach informować będziemy o naszej pracy. Wzywamy wszystkich pracowników, robotników, inżynierów i urzędników do tworzenia niezależnych przedstawicielstw pracowniczych. Droga do celu prowadzić może również poprzez wprowadzanie do Rad Zakładowych niezależnych działaczy, którzy reprezentować będą wyborców uczciwie, broniąc ich interesów".
Autorzy deklaracji pisali, że "społeczeństwo musi wywalczyć sobie prawo do demokratycznego kierowania swoim państwem" i że "autentyczne związki i stowarzyszenia społeczne mogą uratować państwo, bo tylko przez demokratyzację prowadzi droga do scalenia interesów i woli obywateli z interesem i siłą państwa".
WZZ Wybrzeża, mając wsparcie ze strony Komitetu Obrony Robotników i Ruchu Młodej Polski, zorganizowały udane manifestacje w rocznicę strajków z 1970 r. i rozpoczęły wydawanie własnego pisma - "Robotnik Wybrzeża". Niezależne związki zawodowe były inwigilowane przez Służbę Bezpieczeństwa, a ich członkowie wielokrotnie poddawani represjom.(PAP)
autor: Robert Pietrzak
rop/ wj/
