Łódź. Tablica poświęcona Grzegorzowi Palce (ul. Piotrkowska 260). Źródło: Wikipedia Commons
Na cmentarzu komunalnym na Dołach w Łodzi odbyły się uroczystości upamiętniające Grzegorza Palkę, działacza opozycji niepodległościowej, pierwszego po wojnie demokratycznie wybranego prezydenta Łodzi.
W mieszkaniu Grzegorza Palki, przy ulicy Nawrot 43 w Łodzi, w pierwszych dniach września 1980 roku, tworzono struktury „Solidarności”. To była pierwsza lokalna siedziba związku.
"Łódzka +Solidarność+ dosłownie powstała w domu Grzegorza Palki. To tam, 40 lat temu, tuż po fali strajków przynoszono informacje z łódzkich zakładów pracy. Minęły 24 lata od przedwczesnej śmierci Grzegorza, a my powinniśmy zawsze pamiętać o ludziach, którzy, tak jak Grzegorz Palka, nadali wtedy „Solidarności” wartości chrześcijańskie. Wartości, które miały tworzyć w Polsce solidaryzm społeczny” – powiedział PAP przewodniczący Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” Ziemi Łódzkiej Waldemar Krenc.
Poseł PiS Włodzimierz Tomaszewski, jeden z najbliższych współpracowników Grzegorza Palki, zarówno z czasów opozycji, jak i pracy w łódzkim magistracie, wspomina, że Palka był w sierpniu 1990 roku jednym z inteligentniejszych przywódców „Solidarności”.
"Grzegorz Palka zajmował się w strukturach związku zagadnieniami ekonomicznymi. Był na początku, wraz z profesorem Stefanem Kurowskim, bardzo radyklanym zwolennikiem gospodarki wolnorynkowej. To miał być wolny rynek, ale z silnymi osłonami socjalnymi, o jakich w pierwszych latach III RP często zapominano, co miało również swoje konsekwencje dla Łodzi” – mówił Tomaszewski.
Dodał, że często na początku lat 90. ub. wieku Palka, już, jako prezydent Łodzi, toczył spory o te socjalne zabezpieczenia z ówczesnym wicepremierem i ministrem finansów prof. Leszkiem Balcerowiczem.
Tomaszewski wspominał, że Grzegorz Palka specjalnie poleciał do Stanów Zjednoczonych, aby spotkać z szefem ważnego resortu gospodarczego, który nie miał czasu spotkać się z nim w Polsce. Palka przekonywał urzędnika, że musi być przynajmniej ochrona celna dla tekstyliów sprowadzanych do Polski. Ówczesnego prezydenta Łodzi nie posłuchano, a przemysł włókienniczy w mieście i regionie upadł.
"Gdyby to wprowadzono, gdyby myślano takimi kategoriami, jak Palka już na początku +Solidarności+, ta nasza rewolucja byłaby bardziej korzystna. Także i dla Łodzi, bo wolny rynek – jak chciał Grzegorz Palka – trzeba było od razu łączyć z interesami społecznymi” – podsumował poseł Tomaszewski.
Elżbieta Hibner, która była wiceprezydentem Łodzi, jednym z zastępców Grzegorza Palki powiedziała PAP, że do dziś bez niego trudno sobie wyobrazić polski samorząd.
"Był prawdziwym liderem, kimś, kto nie musi udowadniać kompetencji i swoich racji. To się samo przez się rozumiało, że on wiedział, co robi i wiedział, do czego dąży” – wspominała Hibner.
Historyk z Uniwersytetu Łódzkiego profesor Przemysław Waingertner mówił PAP, że fenomenem nie tylko w Polsce była współpraca trzech najważniejszych łódzkich przywódców "Solidarności".
"To był ewenement, bo jeżeli zna się różne przecież poglądy i sposoby funkcjonowania Grzegorza Palki i Jerzego Kropiwnickiego oraz Andrzeja Słowika, to trzeba pamiętać, że to trzy indywidualności. Wyjątkowe było to, że potrafili harmonijnie zgrać swoje ambicje stanowiąc dla siebie dopełnienie – zauważył profesor Waingertner.
Naukowiec wskazał też, że wspólna działalność Palki, Słowika i Kropiwnickiego przetrwała czasy „karnawału Solidarności”, stanu wojennego, działalności konspiracyjnej i schyłku lat 80.
"Wówczas Łódź stanowiła bardzo istotny ośrodek, który przeciwstawiał się działaniom podejmowanym przez Lecha Wałęsę, wskazując, że decyzje w strukturach „Solidarności” powinny być podejmowane zgodnie ze statutowymi zasadami związku” – mówił historyk.
Grzegorz Palka urodził się w Łodzi 8 maja 1950 r. Skończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej.
Współtworząc łódzką „Solidarność został wybrany na pierwszym zjeździe władz związku. W wyborach Komisji Krajowej dostał największą liczbą głosów spośród wszystkich delegatów.
Był więźniem politycznym stanu wojennego. Komunistyczne władze zwolniły go dopiero w 1984 roku.
W 1990 roku został wiceprezydentem, a następnie prezydentem Łodzi. Grzegorz Palka piastował to stanowisko do 1994 roku. Był pierwszym po wojnie demokratycznie wybranym przez radnych prezydentem Łodzi. Potem był przewodniczącym Rady Miejskiej w Łodzi.
W 1989 roku współtworzył partię polityczną Zjednoczenie Chrześcijańsko - Narodowe (ZChN), a rok później był współzałożycielem lokalnego stowarzyszenia społeczno-samorządowego Łódzkie Porozumienie Obywatelskie (ŁPO).
Zmarł tragicznie w wypadku samochodowym niedaleko Poddębic (woj. łódzkie) 12 lipca 1996 roku. Żył 46 lat.
Grzegorz Palka został odznaczony w 1990 roku Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta RP na uchodźctwie Ryszarda Kaczorowskiego Pośmiertnie Grzegorza Palkę uhonorowali prezydenci RP: Lech Kaczyński w 2006 roku Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Andrzej Duda w 2017 roku Krzyżem Wolności i Solidarności. (PAP).
Autor: Hubert Bekrycht
hub/ mhr/
