Gdańska carillonistka miejska Monika Kaźmierczak. Fot. PAP/A. Warżawa
Dla upamiętnienia 50. rocznicy Grudnia '70 wykonany zostanie w środę w Gdańsku koncert na carillon oraz trąbkę z wieży kościoła św. Katarzyny. Wykonanie utworów poprzedzi wstęp historyka dr. Janusza Marszalca, zastępcy dyrektora Muzeum Gdańska.
Okolicznościowy koncert w wykonaniu carillonistki miejskiej Moniki Kaźmierczak oraz trębacza Emila Miszka rozpocznie się w południe.
"Podczas półgodzinnego koncertu zostaną wykonane: +Lacrimosa+ z Requiem d-moll KV 626 Wolfganga Amadeusza Mozarta, +Ballada o Janku Wiśniewskim+ Andrzeja Korzyńskiego, +Preludium e-moll op. 20 nr 4+ Fryderyka Chopina oraz +Forgetfulness+ Emila Miszka" - poinformował we wtorek rzecznik prasowy Muzeum Gdańska Andrzej Gierszewski.
Koncertu będzie można wysłuchać w pobliżu kościoła św. Katarzyny oraz online na stronie portalu miejskiego www.gdansk.pl oraz na profilu Facebooka Carillony Gdańskie – Muzeum Gdańska & Muzeum Gdańska.
W grudniu 1970 r. na ulicach Gdańska, Gdyni, Szczecina i Elbląga doszło do krwawej konfrontacji między protestującymi robotnikami a władzami PRL, które do tłumienia protestów użyły oddziałów milicji i wojska. Bezpośrednią przyczyną wybuchu społecznego niezadowolenia, a następnie strajków w Stoczni Gdańskiej im. Lenina i gdyńskiej Stoczni im. Komuny Paryskiej była ogłoszona podwyżka cen podstawowych artykułów spożywczych.
Według oficjalnych danych, śmierć na Wybrzeżu poniosło 45 osób, a 1165 zostało rannych. W Gdańsku podczas masakry grudniowej zginęło łącznie 9 osób, w tym jeden milicjant.
Najbardziej tragicznym dniem protestów był 17 grudnia 1970 r. - tzw. czarny czwartek, gdy w Gdyni zastrzelono 18 osób, a w Szczecinie - 13 (łącznie w tym mieście zginęło 16 osób); tego dnia kilkaset osób odniosło poważne obrażenia, wielu także bestialsko pobito.
Tradycja carillonu w Gdańsku sięga XVI w. Dźwięki dzwonów o wadze od kilku kilogramów do kilku ton towarzyszyły najważniejszym wydarzeniom miejskim. Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce mającym czynne carillony.
Carillon to zespół co najmniej 23 dzwonów zestrojonych ze sobą w sposób umożliwiający wygrywanie na nich melodii. Umieszczany jest przeważnie na wieżach. Tradycja carillonów sięga XII w., a ich sztuka rozwinęła się między XIV a XVIII w., szczególnie we Francji i w Niderlandach.
Każdy dzwon połączony jest (najczęściej systemem linek) z pokaźną klawiaturą, na której muzyk gra uderzając pięściami w drewniane klawisze w kształcie trzonków. Instrumenty, które mają mniej niż 23 dzwony lub nie mają klawiatury, to kuranty. Jedną oktawę dźwięków wykonuje się na pedałach uruchamianych nogą.
Pierwszy koncert carillonowy w Gdańsku został zagrany z wieży Ratusza Głównego Miasta 23 września 1561 r. z okazji zamontowania na iglicy pozłacanej figury króla Zygmunta II Augusta. Czternaście lat później podobny instrument zawisł także na wieży kościoła św. Katarzyny. Oba zestawy nie miały jednak klawiatury, wygrywały wyłącznie mechaniczne melodie zapisane wcześniej na tzw. bębnie. W XVIII w. na wieży kościoła św. Katarzyny pojawił się pierwszy w mieście carillon z klawiaturą.
Oba gdańskie carillony zostały zniszczone w czasie II wojny światowej. W ostatnich latach, dzięki zaangażowaniu pracowników gdańskiego Muzeum Zegarów Wieżowych (obecnie Muzeum Nauki Gdańskiej – PAP), udało się odtworzyć oba instrumenty. Carillon na ratuszu składa się z 37, a ten na kościele św. Katarzyny – z 50 dzwonów. Gdańsk kupił także mobilny instrument składający się z 48 dzwonów umieszczonych w przeszklonej gablocie zamontowanej na podwoziu zabytkowej ciężarówki.(PAP)
autor: Robert Pietrzak
rop/ dki/
