18 stycznia rusza międzynarodowy konkurs na opracowanie nowej koncepcji architektoniczno-krajobrazowej i artystycznej miejsca pamięci na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Sobiborze. Prace konkursowe można składać do 20 maja 2013 r. Konkurs - jak poinformował w piątek PAP Marek Żebrowski z Narodowego Centrum Kultury - ogłosili wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego i generalny konserwator zabytków Piotr Żuchowski wraz z Władysławem Bartoszewskim, pełnomocnikiem premiera ds. dialogu międzynarodowego.
Konkurs jest kolejnym etapem realizacji międzynarodowego projektu utworzenia Muzeum-Miejsca Pamięci na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze. Celem konkursu jest uzyskanie najlepszej artystycznie, funkcjonalnie i eksploatacyjnie kompleksowej koncepcji Miejsca Pamięci na terenie byłego nazistowskiego obozu zagłady Żydów w Sobiborze, uwzględniającej charakter i rangę miejsca, łączącej funkcje upamiętniającą, muzealną i edukacyjną.
Teren byłego obozu w Sobiborze - jak podkreślają organizatorzy konkursu - wpisuje się w historię Europy i świata jako symbol niemieckiego ludobójstwa oraz męczeństwa jego licznych ofiar, w szczególności narodu żydowskiego. Ślady i dowody wydarzeń zostały prawie całkowicie usunięte przez sprawców – obóz w Sobiborze został starty z powierzchni ziemi pod koniec 1943 r.
"W wyniku konkursu powinna zostać wyłoniona koncepcja, której realizacja pozwoli stworzyć miejsce o międzynarodowym znaczeniu, będące przestrzenią skupienia i refleksji nad historią. Chcemy, by miejsce to godnie upamiętniało ofiary masowej zbrodni, ukazując funkcję i historię obozu w Sobiborze w kontekście Holocaustu" - powiedział ogłaszając konkurs Żuchowski.
Budowę obozu zagłady "SS - Sonderkommando Sobibór" Niemcy rozpoczęli w marcu 1942 r. w ramach "Akcji Reinhard", której celem była zagłada ludności żydowskiej. Na jego miejsce wybrano obszar położony wśród bagien i lasów, w pobliżu linii kolejowej Włodawa-Chełm, oddalony około 4 km od wsi Sobibór. Liczba wszystkich ofiar obozu zagłady w Sobiborze nie jest znana. Szacuje się, iż do października 1943 r. Niemcy wymordowali w nim co najmniej 250 tys. Żydów pochodzących głównie z Polski, ale również z Holandii, Czechosłowacji, okupowanych terenów Związku Sowieckiego, Niemiec i Francji, a także około 1000 Polaków.
Teren byłego obozu w Sobiborze - jak podkreślają organizatorzy konkursu - wpisuje się w historię Europy i świata jako symbol niemieckiego ludobójstwa oraz męczeństwa jego licznych ofiar, w szczególności narodu żydowskiego. Ślady i dowody wydarzeń zostały prawie całkowicie usunięte przez sprawców – obóz w Sobiborze został starty z powierzchni ziemi pod koniec 1943 r. "Punktem ciężkości nowej koncepcji Miejsca Pamięci ma być upamiętnienie ofiar poprzez zabezpieczenie grobów masowych oraz ukazanie całego terenu jako szczególnego niemego świadka i materialnego świadectwa masowej zbrodni o niewyobrażalnych rozmiarach" - dodają pomysłodawcy konkursu.
Merytoryczny i finansowy udział w projekcie utworzenia muzeum zadeklarowały jak dotąd cztery kraje, będące sygnatariuszami Memorandum of Understanding z 28 lutego 2011 roku: Rzeczpospolita Polska, Królestwo Niderlandów, Państwo Izrael i Republika Słowacka. Powołany został Międzynarodowy Komitet Sterujący, któremu przewodniczy wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego i generalny konserwator zabytków Piotr Żuchowski. W skład komitetu wchodzą: Marcel Floor - dyrektor Wydziału ds. Ofiar Wojny oraz Uczczenia Pamięci o II Wojnie Światowej w Ministerstwie Zdrowia, Polityki Społecznej i Sportu Królestwa Niderlandów, Avner Shalev – Dyrektor Instytutu Yad Vashem w Izraelu oraz Marek Lisansky – Konsul Generalny Republiki Słowackiej w Polsce.
Z Komitetem Sterującym współpracuje Naczelny Rabin Polski oraz Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie – realizator projektu i operator środków przekazanych przez zagranicznych partnerów.
Termin składania wniosków o dopuszczenie do konkursu upłynie 18 lutego, a składania prac konkursowych 20 maja 2013 roku. (PAP)
nno/ agz/ abe/
