Katowicki IPN wydał wspomnienia wojenne Władysława Krzyściaka – zawodowego oficera artylerii Wojska Polskiego. Publikacja zawiera drobiazgowy opis walk we wrześniu 1939 r., ucieczki z niemieckiej niewoli oraz internowania w Szwajcarii.
Książka pt. „Wśród wojennej nawałnicy. Wspomnienia oficera z lat 1939-1945” zostanie zaprezentowana w środę w katowickim IPN. Wspomnienia Władysława Krzyściaka zostały przygotowane i opracowane przez pracowników Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN w Katowicach w ramach serii edycji źródeł.
„W tej żołnierskiej historii jest wszystko, co niesie z sobą wojna i jej trudy (...) Zarówno przebieg wojennych kampanii, w których uczestniczył oraz dłuższe okresy przymusowej przerwy w walkach opisał w sposób interesujący i z dużą dozą szczegółowości” - napisał we wstępie książki Wojciech Krupa.
Autor wspomnień, który był zawodowym oficerem artylerii WP, zebrał bogate doświadczenie wojskowe, walcząc w szeregach armii austriackiej podczas I wojny światowej, następnie w latach 1918-1920, uczestnicząc w walkach o niepodległość Polski na froncie ukraińskim i bolszewickim (m.in. w składzie pociągu pancernego "Smok").
Swoje wspomnienia Krzyściak zawarł na ponad 300 stronach maszynopisu, sporządzonego w latach 70. Autor chciał, by pamiętnik trafił kiedyś do szerszego grona odbiorców, przyczyniając się do popularyzacji wiedzy o historii Polski w okresie drugiej wojny światowej.
Wspominając 1 września 1939 r. Krzyściak opisał, jak dotarł do niego warkot samolotów i wybuch bomb. „Wybiegłem czym prędzej z kwatery i spojrzałem w niebo. Z oddali nadciągały samoloty w szyku trójkowym. Raz po raz sypały się z nich bomby, celowane w rejon placu ćwiczeń w Cygańskim Lesie. Przez lornetkę wyraźnie widać było czarne krzyże na skrzydłach samolotów” - napisał.
„Bez straty czasu zameldowałem moje spostrzeżenia dowódcy pułku i czekałem na rozkazy. Tymczasem detonacje wybuchów bomb nie przeszły bez echa. Ludzie przechodzący obok mojej kwatery komentowali wydarzenia jednoznacznie, rozpowiadając, że są to ćwiczenia przeciwlotnicze zorganizowane przez polskie dowództwo. I nagle wszelkie wątpliwości wyjaśnił komunikat radiowy” - dodał.
Krzyściak urodził się w 1899 r. w Prokocimiu, później jego rodzina przeniosła się do Brzozowa. We wczesnej młodości zainteresował się skautingiem, jeszcze przed ukończeniem 18 lat został powołany do wojska austriackiego. Po odzyskaniu niepodległości zaczął służyć w Wojsku Polskim. W 1924 roku został mianowany porucznikiem, siedem lat później otrzymał stopień kapitana.
W okresie międzywojennym służył w 8 i 21 pułku artylerii lekkiej; z tym drugim kapitan Krzyściak jako dowódca II dywizjonu wyruszył z koszar w Bielsku i przeszedł szlak bojowy we wrześniu 1939 r. Po ucieczce z niemieckiej niewoli przedostał się przez Węgry do Francji, gdzie walczył w składzie 2 Dywizji Strzelców Pieszych, następnie był internowany w Szwajcarii. Resztę życia spędził poza granicami kraju. Przez wiele lat pracował jako urzędnik w Neuchatel. Miał rodzinę w Żorach i Katowicach. Odwiedził Polskę w 1974 i 1979 r. Zmarł w maju 1981 r.
Licząca ponad 500 stron książka jest bogato ilustrowana. W publikacji wykorzystano kilkaset zdjęć udostępnionych m.in. przez rodzinę Krzyściaka, a także archiwa polskie (Archiwum Akt Nowych, Centralne Archiwum Wojskowe, Instytut Pamięci Narodowej) i zagraniczne (Bundesarchiv Militärarchiv Freiburg, Instytut Polski i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie, Ministry of Defence APC Polish Historical Disclosures, Schweizerisches Bundesarchiv). (PAP)
kon/ ls/
