Od wtorku przy placu Dunikowskiego w Olsztynie prezentowana jest plenerowa wystawa pn. „Pomniki wdzięczności – mitologizacja pamięci”. Ma ona upowszechniać wiedzę o działaniach Armii Czerwonej na Warmii i Mazurach w 1945 roku.
Wystawa, przygotowana przez Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego wspólnie z Polską Akademią Nauk, została umieszczona w pobliżu stojącego w centrum Olsztyna dawnego Pomnika Wdzięczności dla Armii Czerwonej, którego nazwę zmieniono na początku lat 90. ub. wieku na Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińskiej i Mazurskiej.
Monument powstał w 1954 r. według projektu Xawerego Dunikowskiego. Ze względu na wartość artystyczną jest od 1993 r. wpisany do rejestru zabytków, więc nie objęła go tzw. ustawa dekomunizacyjna. Władze miejskie powołały komitet mający opracować rzetelne materiały historyczne, które będą prezentowane w formie stałej wystawy przy pomniku. Jednak do dzisiaj taka wystawa nie powstała.
Dlatego Instytut Północny przygotował tymczasową wystawę plenerową, która będzie pokazywana w tym miejscu przez najbliższy miesiąc.
"To otwarcie dyskusji - co powinno znaleźć się na stałej wystawie, jak powinno ona wyglądać. Jest to miejsce niezwykle symboliczne. Ma ten ogromny walor, że jest rozpoznawalne w Olsztynie i regionie. Wykorzystajmy to, żeby nauczyć społeczeństwo, co naprawdę tutaj się wydarzyło" - powiedział PAP dyrektor instytutu dr Jerzy Kiełbik.
Wystawa podzielona jest na dwie części, z których jedna pokazuje rzeczywisty obraz tego, co działo się na tych terenach w 1945 r., a druga opowiada w jaki sposób mitologizowano te wydarzenia po wojnie.
Informacje i zdjęcia ukazują prawdziwy przebieg ofensywy wschodniopruskiej, w tym ogrom zbrodni, masowych gwałtów, zniszczeń, grabieży i deportacji, których ofiarą padła ludność cywilna. Odnoszą się też do powojennej propagandy o wyzwoleniu Warmii i Mazur przez żołnierzy Armii Czerwonej, czego symbolem były wznoszone w czasach PRL "pomniki wdzięczności".
Olsztyński Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińskiej i Mazurskiej składa się z dwóch granitowych pylonów, symbolizujących otwarty łuk tryumfalny i z powodu charakterystycznego kształtu nazywany jest przez olsztynian szubienicami. Poza postacią czerwonoarmisty ze sztandarem, na monumencie wykute są sceny walki, socrealistyczne symbole oraz sierp i młot.
(PAP)
autor: Marcin Boguszewski
mbo/ pat/
