Konieczność zaopiniowania utworu audiowizualnego przez niezależnych ekspertów przed przyznaniem wsparcia finansowego na jego produkcję przewiduje projekt noweli o finansowym wspieraniu produkcji audiowizualnej skierowany – jak podano w piątek na stronie RCL – do konsultacji publicznych.
Proponowana zmiana – jak napisano w zamieszczonym również na stronie Rządowego Centrum Legislacji (RCL) uzasadnieniu projektowanej nowelizacji ustawy - wynika z konieczności „włączenia w proces opiniowania przyznawania wsparcia finansowego czynnika eksperckiego”.
„Przedmiotowy projekt zakłada, że przed przyznaniem wsparcia finansowego na produkcję danego utworu audiowizualnego, zostanie on zaopiniowany przez niezależnych ekspertów. Obecnie system ma charakter automatyczny, jednak praktyka przyznawania wsparcia pokazuje, że dodatkowa, niezależna ocena projektów powinna zostać dokonana przed przyznaniem środków. Należy nadmienić, że środki te pochodzą z budżetu państwa i ich wydatkowanie powinno być poprzedzone rzetelną i niezależną opinią dotyczącą zasadności wydatku” - podkreślono.
Jak zaznaczono, pozostałe problemy ujęte w projekcie są efektem dokonanego - przy współpracy z Polskim Instytutem Sztuki Filmowej - przeglądu funkcjonowania systemu wsparcia produkcji audiowizualnych.
„Dotyczą one modyfikacji mechanizmu zwrotu dotacji przez Polski Instytut Sztuki Filmowej. Mechanizm ten, mimo przyznawania wsparcia w trybie ciągłym, przewiduje konieczność zwrotu dotacji w cyklu rocznym. W efekcie powstaje praktyczny problem ze wsparciem przyznanym na koniec roku kalendarzowego, a wypłacanym już w następnym roku kalendarzowym. Propozycja przepisu ujęta w przepisie eliminuje ten problem” – wskazano.
Problemy te związane są też z koniecznością precyzyjnego określenia terminu poniesienia wydatków objętych wsparciem. „Obecnie definicja kosztów kwalifikowalnych nie precyzuje kiedy wydatek trzeba ponieść. Projekt doprecyzowuje definicję co ułatwi rozliczenia dofinansowania oraz zwiększy pewność wnioskodawców dotyczącą rozliczenia konkretnych kosztów” – wyjaśniono w uzasadnieniu.
Wspomniane problemy dotyczą także „modyfikacji przepisu dotyczącego elementów wniosku o przyznanie wsparcia finansowego, przez dodanie obowiązku dołączenia do wniosku oryginalnej wersji językowej planu finansowego”. Związane są również z wydłużeniem terminu do rozpatrzenia wniosku o przyznanie wsparcia finansowego; uzasadnieniem wnioskodawcom przyczyn odmowy przyznania wsparcia; a także możliwością elastycznego podejścia w zakresie elementów raportu końcowego.
Problemy ujęte w projekcie nawiązują również do „minimalizacji ilości przekazywanych do Polskiego Instytut Sztuki Filmowej materiałów z dofinansowanych produkcji – rezygnacja z elementów w praktyce filmowej niepotrzebnych dla celów promocyjno – archiwizacyjnych”.
Wśród szczegółowo omówionych w uzasadnieniu zawartych w projekcie zmian legislacyjnych, wskazano utworzenie stanowisk ekspertów opiniujących projekt, przed przyznaniem wsparcia finansowego dodając, że przedmiotowa nowelizacja wprowadza system oceny wniosków o przyznanie wsparcia finansowego.
„Wynikiem udziału i zastosowania dodatkowej komisji eksperckiej może być zwiększenie kontroli nad środkami przyznawanymi z budżetu państwa. Takie rozwiązanie wpływa na przejrzystość i uwiarygodnienie podejmowanych decyzji, co do zasadności dysponowania środkami publicznymi. Odpowiedzialność za ocenę aplikacji rozkłada się pomiędzy osoby zasiadające w komisjach, w których skumulowane doświadczenie zawodowe zwiększa poziom merytoryczności podejmowanych decyzji. Pozytywnym aspektem wprowadzenia komisji eksperckich może być zwiększona kontrola spełnienia celów ustawy, takich jak wspieranie trwałego rozwoju gospodarczego państwa i jego regionów oraz promocji wizerunku Rzeczypospolitej Polskiej oraz polskiego dziedzictwa kulturowego na świecie” - napisano.
Dodatkowym atutem takiego rozwiązania ma być możliwość oceny projektów również pod względem możliwości skorzystania z wiedzy i doświadczeń zagranicznych twórców, ekip filmowych, w szczególności upowszechnienie dobrych praktyk rynkowych. Ocena ekspercka będzie dokonywana na podstawie następujących kryteriów - walory artystyczne, poznawcze i etyczne; znaczenie dla kultury, historii, tradycji polskiej i europejskiej; ważne wartości kulturowe (np. prawa człowieka, tolerancję, równość, ekologię); wzbogacenie europejskiej różnorodności kulturowej; a także znaczenie dla rozwoju polskiego sektora audiowizualnego.
Do wspomnianych kryteriów zaliczono też korzyści ekonomiczne i gospodarcze wynikające z produkcji audiowizualnej lub ze świadczenia usług na rzecz produkcji audiowizualnej, w szczególności na obszarach o słabym rozwoju gospodarczym lub społecznym. Jak również rozwój nowych technologii i infrastruktury wynikające z produkcji audiowizualnej lub ze świadczenia usług na rzecz produkcji audiowizualnej oraz promowanie innowacyjnych form finansowania produkcji audiowizualnej.
W omówieniu odniesiono się także do kwestii zmian w zakresie rocznego budżetu systemu wsparcia. „Postulowana zmiana umożliwi wypłatę wsparcia w przypadku gdy wniosek został rozpatrzony pozytywnie w danym roku, ale z przyczyn obiektywnych i formalnych wypłata nie mogła nastąpić. Założono w projektowanej nowelizacji wydłużenie terminów rozliczenia i wypłaty dotacji. Wypłata przez Instytut wsparcia finansowego pochodzącego z dotacji celowych następować będzie do dnia 31 marca każdego roku (a nie do dnia 31 grudnia), zaś zwrot dotacji będzie dokonywany do dnia 15 kwietnia (nie zaś do dnia 31 stycznia)” - podkreślono.
„Zmiana jest również konsekwencją wydłużenia terminów do rozpatrzenia wniosku, ale także obecnie już funkcjonującej możliwości wydłużenia, za zgodą Dyrektora Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, terminu do zawarcia umowy (możliwe wydłużenie o 3 miesiące). W efekcie wnioski składane już we wrześniu danego roku, ze względu na wydłużone terminy, pokrywane byłyby z kolejnej dotacji celowej. Prowadzi to do zmniejszenia środków dostępnych na następny rok kalendarzowy” – zaznaczono w dokumencie.
Podniesiono też kwestię określenia w jakim okresie należy ponieść wydatki będące środkami kwalifikowalnymi. „Obecnie brzmienie definicji polskich kosztów kwalifikowalnych nastręcza trudności interpretacyjne ze względu na brak rozstrzygnięcia kiedy koszty powinny być poniesione. Poprawne ustalenie wysokości polskich kosztów kwalifikowalnych ma bardzo poważne skutki dla beneficjenta wsparcia ze względu na treść przepisu art. 14 ust. 1 ustawy, który zawiera mechanizm warunkujący wysokość tego wsparcia od wysokości polskich kosztów kwalifikowalnych. Dlatego też zaproponowano w przedmiotowym przepisie wskazanie, że środki te powinny zostać zapłacone w okresie objętym wsparciem finansowym” - wyjaśniono.
Odniesiono się również do obowiązku dołączenia do wniosku o wsparcie finansowe, planu finansowania - dodatkowo w oryginalnej wersji językowej poza tłumaczeniem. „W obecnym stanie prawnym nie wymagano przedłożenia planu finansowego w oryginalnej wersji językowej, czego zmianę zaproponowano w przepisie. Otrzymanie dokumentu źródłowego pozwoli na usunięcie wątpliwości związanych z prawidłowością tłumaczenia kluczowego dokumentu dla oceny finansowej przedsięwzięcia, czyli planu finansowego” - zauważono.
Jeżeli chodzi o termin do rozpatrzenia wniosku o wsparcie finansowe, w omówieniu wskazano, że zgodnie z projektem zostaje on wydłużony z 28 do 60 dni. Konieczność wydłużenia terminu wynika m.in. – jak zaakcentowano - - z nowego elementu procedury, jakim jest ocena ekspercka wniosku.
Podniesiono też kwestię pisemnej informacji o odmowie przyznania wsparcia. „Projekt przewiduje dodanie przepisu określającego skutki negatywnego rozpatrzenia wniosku. Zgodnie z przepisem wnioskodawca: otrzymuje pisemne uzasadnienie negatywnego rozpatrzenia; ma prawo do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie, pod warunkiem zastosowania się do uwag. Ponowne rozpatrzenie wniosku następuje na zasadach ogólnych, z uwzględnieniem terminów określonych w ustawie” - napisano.
W sprawie zmiany elementów raportu końcowego projekt przewiduje dodanie uprawnienia dyrektorowi Instytutu do wyrażenia zgody na przekazanie imion, nazwisk oraz funkcji poszczególnych członków ekipy filmowej realizującej prace objęte wsparciem finansowym. „Zatem obejmie to nie całą produkcję, a jedynie te elementy, które są objęte wsparciem. W obecnym stanie prawnym taka elastyczność nie jest możliwa, co powoduje częstą niechęć do korzystania z tego źródła finansowania, w szczególności u podmiotów zagranicznych. Z obowiązkowego, ustawowego katalogu materiałów przekazywanych do Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej wykreślono też listę montażową” - podkreślono.
Projektowana ustawa ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, co wynika z konieczności powołania ekspertów na pierwszy okres rozliczeniowy. Jednocześnie przewidziano w art. 2 projektu przepis przejściowy, który wskazuje, że do wniosków już złożonych będzie się stosować przepisy dotychczasowe. (PAP)
akn/ pat/
