Zbiory archiwalne płk. Czesława Cywińskiego trafiły do Archiwum Akt Nowych

Premier przypomniał w piątek, że uroczystość upamiętniająca płk. Cywińskiego odbywa się na dwa dni przed dwunastą rocznicą jego śmierci pod Smoleńskiem. „Naszym zadaniem jest nie tylko pamiętanie, ale również realizowanie ich testamentu zawarty w ideałach, którym hołdowali” – powiedział premier. Przypomniał, że Czesław Cywiński „swoją walkę rozpoczął bardzo wcześnie” i realizował swoje ideały przez całe życia, bo jak sam mówił: „codziennie jest o co walczyć”. „Wspominamy dziś człowieka oddanego Rzeczypospolitej, który swoją misję traktował jak najwyższy honor i wyróżnienie” – napisał premier. Dodał, że przekazane do AAN materiały z archiwum rodziny Cywińskich „będą niezwykłą pomocą” w upamiętnianiu dorobku Armii Krajowej i wszystkich poległych 10 kwietnia 2010 r. pod Smoleńskiem.

Wśród zgromadzonych archiwaliów znajdują się nie tylko dokumenty i fotografie dotyczące bezpośrednio Czesława Cywińskiego i jego służby, ale także wiele świadectw dokumentujących życie jego rodziny na Kresach. Dyrektor Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak podkreślił, że jest to niezwykle cenna kolekcja wzbogacająca największy w Polsce zbiór dokumentów dotyczących Armii Krajowej.

Wśród zgromadzonych archiwaliów znajdują się nie tylko dokumenty i fotografie dotyczące bezpośrednio Czesława Cywińskiego i jego służby, ale także wiele świadectw dokumentujących życie jego rodziny na Kresach. Dyrektor Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak podkreślił, że jest to niezwykle cenna kolekcja wzbogacająca największy w Polsce zbiór dokumentów dotyczących Armii Krajowej.

CZYTAJ TAKŻE

Czesław Cywiński (1926–2010)

„Zgromadziliśmy około 250 tysięcy dokumentów Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj i innych organizacji podziemia. Dzięki pomocy pułkownika Czesława Cywińskiego posiadamy główne archiwum Światowego Związku Żołnierzy AK i archiwa poszczególnych okręgów. Gromadzimy te dokumenty, aby służyły Polsce, wszystkim, którzy chcą opisywać największą organizację podziemną walczącej Europy” – powiedział. Dodał, że w ostatnich tygodniach, po agresji Rosji na Ukrainę zainteresowanie wzbudziły m.in. dokumentu Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej AK, między innymi dokumentacja konstrukcji do wystrzeliwania ładunków zapalających. Dyrektor Olczak nie ujawnił kto zabiegał o dostęp do tych materiałów.

Anna Cywińska powiedziała, że celem prezentowanej w Archiwum Akt Nowych wystawy części dorobku jest przedstawienie jej ojca „jako człowieka, a nie wyłącznie żołnierza AK i działacza kombatanckiego”. „Celem jego działalności było zadbanie o swoich kolegów z Armii Krajowej oraz przekazanie historii Polski młodemu pokoleniu. Jego ideą było, aby wszystkie służby państwowe miały swój sztandar oraz aby służący tam młodzi ludzie wiedzieli, dla kogo to robią. Uważał, że jeśli wie się, że służy się Polsce, to robi się to dobrze” – wyjaśniła.

Anna Cywińska powiedziała, że celem prezentowanej w Archiwum Akt Nowych wystawy części dorobku jest przedstawienie jej ojca „jako człowieka, a nie wyłącznie żołnierza AK i działacza kombatanckiego”. „Celem jego działalności było zadbanie o swoich kolegów z Armii Krajowej oraz przekazanie historii Polski młodemu pokoleniu. Jego ideą było, aby wszystkie służby państwowe miały swój sztandar oraz aby służący tam młodzi ludzie wiedzieli, dla kogo to robią. Uważał, że jeśli wie się, że służy się Polsce, to robi się to dobrze” – wyjaśniła Anna Cywińska. Przypomniała, że jedną z ostatnich uroczystości, w której wziął udział jej ojciec było przekazanie sztandaru Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Katedrze Polowej Wojska Polskiego.

CZYTAJ TAKŻE

Akcja „Burza”

Wiceprezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej prof. Wiesław Wysocki powiedział, że wyznawany przez Cywińskiego patriotyzm jest charakterystyczny dla osób wywodzących się z Kresów i służących w Armii Krajowej. „Był to pewien etos. Czesław definiował patriotyzm jako powietrze, które powinno być wolne od wszelkich zanieczyszczeń. Wydaje mi się, że ta definicja patriotyzmu jest najbardziej trafna” – ocenił historyk. Dodał, że mimo dramatycznych doświadczeń, takich jak zesłanie w głąb ZSRS, Cywiński był „człowiekiem optymistycznym i tym optymizmem zarażał innych i zjednywał ich sobie”. Zaapelował do historyków o przygotowanie jego biografii.

Czesław Cywiński urodził się 10 marca 1926 r. w Wilnie. Działalność konspiracyjną rozpoczął jeszcze jako uczeń gimnazjalny, wstępując do wileńskiej organizacji - Związku Wolnych Polaków - w której pełnił funkcje wywiadowcze. Używał pseudonimów „Skowronek” i „Ryszard". Jesienią 1942 r. wstąpił do AK. Brał udział w akcjach bojowych przeciw okupującym Wilno Niemcom. Najpoważniejszą była operacja „Ostra Brama” w lipcu 1944 r., zorganizowana w ramach akcji „Burza”, zakładającej samodzielne wyzwalanie przez Armię Krajową okupowanych przez Niemców ziem polskich przed wkroczeniem Armii Czerwonej.

Był współzałożycielem i pierwszym przewodniczącym Klubu Historycznego im. Stefana Grota-Roweckiego, który dał początek ruchowi klubów historycznych w całym kraju, honorowym obywatelem miasta Warszawy oraz członkiem Rady Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. W delegacji do Katynia 10 kwietnia reprezentował środowisko Armii Krajowej.

Wraz z wieloma innymi żołnierzami wileńskich oddziałów AK Cywiński został aresztowany w 1944 r. przez wkraczających na ziemie polskie sowietów. Został wywieziony do łagru, gdy odmówił wstąpienia do Armii Czerwonej. Na zesłaniu przebywał do 1946 r.

Po powrocie do kraju ukończył Politechnikę Warszawską i został inżynierem budownictwa. Zainicjował m.in. odbudowę podziemnej części dawnego więzienia na Pawiaku na potrzeby muzeum. Od 1996 roku był członkiem prezydium Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, a od lipca 2005 - Prezesem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Przez ponad 20 lat przewodniczył, początkowo konspiracyjnemu, Środowisku Byłych Żołnierzy 1. Wileńskiej Brygady „Juranda”. Po roku 1989 środowisko to zostało włączone do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Był współzałożycielem i pierwszym przewodniczącym Klubu Historycznego im. Stefana Grota-Roweckiego, który dał początek ruchowi klubów historycznych w całym kraju, honorowym obywatelem miasta Warszawy oraz członkiem Rady Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. W delegacji do Katynia 10 kwietnia reprezentował środowisko Armii Krajowej.

We wrześniu 2009 r. został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Wcześniej otrzymał również Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia, Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Walecznych, Srebrny Krzyż Zasługi, Krzyż Partyzancki, Złoty Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”.(PAP)

Autor: Michał Szukała

szuk/ pat/