Jan Karski. Fot. PAP/T. Gzell
Ławeczka Jana Karskiego, kuriera, który w czasie wojny usiłował informować Zachód o Holokauście, zostanie odsłonięta we wtorek w Warszawie przed gmachem Muzeum Historii Żydów Polskich. To trzecia w Polsce, a szósta na świecie rzeźba tego typu poświęcona Karskiemu.
W odsłonięciu ławeczki Karskiego na skwerze przed MHŻP (u zbiegu ul. Zamenhofa i Anielewicza) wezmą udział m.in. prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz oraz dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro. Kierowana przez niego placówka od 2010 r. prowadzi program „Jan Karski – niedokończona misja”, którego celem jest przypomnienie sylwetki legendarnego emisariusza.
„Jan Karski był skromnym człowiekiem, skłonnym do autoironii; niekoniecznie cieszyłby się z własnego pomnika. Co innego ławeczka, która stanowi bardzo sympatyczny sposób upamiętnienia wybitnych postaci (…). Ten sposób bardzo dobrze sprawdza się na świecie” – podkreśliła w rozmowie z PAP Ewa Wierzyńska, koordynatorka programu MHP „Jan Karski – niedokończona misja”.
Warszawska ławeczka Karskiego będzie trzecią – po rzeźbach pomnikowych tego typu w Łodzi i Kielcach – ławeczką poświęconą legendarnemu kurierowi w Polsce. Na świecie znajdują się ponadto trzy inne ławeczki Karskiego: dwie w USA – w Waszyngtonie (na kampusie Uniwersytetu Georgetown, na którym polski emisariusz po wojnie wykładał historię dyplomacji) i Nowym Jorku oraz jedna w izraelskim Tel-Awiwie.
Warszawska ławeczka Karskiego będzie trzecią – po rzeźbach pomnikowych tego typu w Łodzi i Kielcach – ławeczką poświęconą legendarnemu kurierowi w Polsce. Na świecie znajdują się ponadto trzy inne ławeczki Karskiego: dwie w USA – w Waszyngtonie (na kampusie Uniwersytetu Georgetown, na którym polski emisariusz po wojnie wykładał historię dyplomacji) i Nowym Jorku oraz jedna w izraelskim Tel-Awiwie.
W odróżnieniu od innych ławeczek Karskiego, ta odsłonięta we wtorek w stolicy zostanie wyposażona także w aparaturę do odtwarzania dźwięku. Po wciśnięciu odpowiedniego guzika będzie można posłuchać wspomnień Karskiego, dotyczących jego losów zarówno przed wojną, jak i w jej trakcie.
Odsłonięcie w Warszawie ławeczki Karskiego wpisuje się w cykl przygotowań do obchodów przypadającej w 2014 r. 100. rocznicy urodzin kuriera.
W celu jej uczczenia – wyjaśniła PAP Wierzyńska – MHP współpracuje z Fundacją Edukacyjną Jana Karskiego, powstałą w 2012 r. w Chicago (fundacja jest także zarejestrowana w Warszawie).
Misją fundacji jest rozpowszechnianie wiedzy o dziedzictwie Karskiego w myśl idei tolerancji i odpowiedzialności obywatelskiej. Fundacja współpracuje z kilkoma amerykańskimi uczelniami, m.in. realizuje programy stypendialne dla studentów. Informacje na temat działalności fundacji są dostępne pod adresem www.jankarski.net.
Fundacja i MHP pracują przy organizacji przyszłorocznych konferencji naukowych w Warszawie, Waszyngtonie i Chicago poświęconych recepcji myśli Karskiego, znaczeniu jego misji na Zachód, a także odpowiedzialności społeczności międzynarodowej za bezpieczeństwo ludności cywilnej w czasie konfliktów zbrojnych. Jesienią tego roku ma zapaść decyzję w sprawie ustanowienia przez Sejm roku 2014 Rokiem Jana Karskiego.
Wierzyńska, która oprócz pracy w muzeum działa także w fundacji, zaznaczyła, że kluczowym aspektem przygotowań do 100-lecia urodzin emisariusza jest właściwa działalność edukacyjna. „Karski był profesorem i wierzył, że edukacja ma sens. Ta wiara pozwoliła mu przetrwać wiele tragedii, których doświadczył w życiu” – przypomniała koordynatorka.
„Historia Karskiego wiele uczy o bardzo ważnych wątkach II wojny światowej, przybliża tragedię Żydów oraz historię Polskiego Państwa Podziemnego” – wyliczyła Wierzyńska, podkreślając, że wstrząsające świadectwo bohaterskiego kuriera zmusza do zastanowienia się nad istotą człowieczeństwa.
W jej ocenie, choć Karski przykładał dużą wagę do ideałów humanitaryzmu, dążąc do wywołania reakcji świata zachodniego na Zagładę Żydów, pozostał realistą. „Niesłychanie krytycznie, bez złudzeń i sentymentalizmu, przyglądał się światu. Łączył postawę romantycznego bohatera i pragmatyka” – podkreśliła Wierzyńska.
W ramach prowadzonego przez nią programu MHP działa serwis www.jankarski.org w całości poświęcony życiu i działalności legendarnego emisariusza. Pod adresem www.karski.muzhp.pl muzeum udostępniło również pakiet edukacyjny „Jan Karski i jego czasy”, a na platformie Google Cultural Institute - e-wystawę „Jan Karski. Bohater ludzkości”.
Ponadto, muzeum zorganizowało wystawę „Jan Karski. Człowiek wolności", prezentowaną do tej pory m.in. w Warszawie i we Wrocławiu oraz – w wersji anglojęzycznej – w siedzibie ONZ w Nowym Jorku.
Jan Karski (1914-2000; właśc. Jan Kozielewski) w czasie II wojny światowej zasłynął jako kurier Polskiego Państwa Podziemnego, który jako pierwszy przekazał przywódcom państw alianckich informacje o zagładzie Żydów. W 1998 r. izraelski Instytut Pamięci Yad Vashem, który uznał Karskiego za Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, zgłosił jego kandydaturę do Pokojowej Nagrody Nobla. W 2012 r. polski emisariusz został uhonorowany przez prezydenta USA Baracka Obamę Medalem Wolności, najwyższym cywilnym odznaczeniem amerykańskim. (PAP)
wmk/ ls/
