Posłowie chcą, aby przyszły rok był Rokiem Jana Karskiego

Jubileusz, jak podkreśla uchwała, stanowi okazję do oddania hołdu jednemu z najwybitniejszych Polaków XX w, Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, honorowego obywatela Izraela. "Karski jest nazywany często +człowiekiem, który chciał zatrzymać Holokaust+ – jako Emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego w czasie II wojny światowej był jednym z pierwszych, który poinformował rządy państw alianckich o tragicznej sytuacji Żydów na terenach okupowanych przez Niemców" - czytamy w uchwale.

"Świadectwo życia, misji i osiągnięć uczyniło Karskiego wybitną postacią w wymiarze międzynarodowym, a bogate dziedzictwo jakie pozostawił, posiada wymiar ponadczasowy, będąc moralnym drogowskazem dla młodych pokoleń. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w uznaniu zasług Emisariusza Karskiego i Jego przesłania, ogłasza rok 2014 Rokiem Jana Karskiego" - głosi uchwała.

"Świadectwo życia, misji i osiągnięć uczyniło Karskiego wybitną postacią w wymiarze międzynarodowym, a bogate dziedzictwo jakie pozostawił, posiada wymiar ponadczasowy, będąc moralnym drogowskazem dla młodych pokoleń. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w uznaniu zasług Emisariusza Karskiego i Jego przesłania, ogłasza rok 2014 Rokiem Jana Karskiego" - głosi uchwała.

Jan Karski (właściwie Jan Kozielewski) urodził się 24 kwietnia 1914 r. w Łodzi. Po ukończeniu w 1935 r. studiów prawniczych i dyplomatycznych na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie pracował jako urzędnik w MSZ. We wrześniu 1939 r., jako żołnierz artylerii konnej, dostał się do niewoli radzieckiej. Dwa miesiące później zbiegł z transportu i wrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął działalność konspiracyjną. Ze względu na doskonałą pamięć i znajomość języków powierzono mu obowiązki kuriera władz Polskiego Państwa Podziemnego. W styczniu 1940 r. udał się do Paryża i Angers.

W czasie kolejnej misji do Francji został aresztowany przez gestapo. Po brutalnych przesłuchaniach próbował popełnić samobójstwo, obawiając się, że podczas kolejnych tortur może zdradzić Niemcom istotne informacje. Odratowany trafił do więziennego szpitala, z którego został uwolniony dzięki akcji Związku Walki Zbrojnej.

W 1942 r. pod pseudonimem Jan Karski wyruszył w kolejną misję, tym razem do Wielkiej Brytanii i USA. Jednym z jego głównych zadań było poinformowanie aliantów o tragicznej sytuacji ludności żydowskiej pod okupacją niemiecką. Zbierając informacje na ten temat dwukrotnie przedostał się do warszawskiego getta i obozu przejściowego w Izbicy.

Wstrząsającą relację świadka przekazał wielu amerykańskim i brytyjskim politykom, dziennikarzom i artystom. Spotkał się m.in. szefem brytyjskiego MSZ z Anthonym Edenem i prezydentem USA Franklinem Delano Rooseveltem. Jednak jego dramatyczne apele o ratunek dla narodu żydowskiego nie przyniosły rezultatów.

Po wojnie Karski pozostał na emigracji w USA. Podjął studia z zakresu nauk politycznych i obronił doktorat na Uniwersytecie Georgetown, gdzie przez dalsze 40 lat wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu. Wśród jego studentów był m.in. przyszły prezydent Bill Clinton.

Karski był również autorem kilku książek. Najsłynniejsza z nich, "Tajne państwo" została opublikowana w 1944 r. Opowiada o wojennych losach Karskiego - misjach kurierskich, ujęciu przez gestapo, torturach i uwolnieniu przez podziemie. Przedstawia też strukturę Polskiego Państwa Podziemnego i wojenną codzienność.

Książka stała się bestsellerem w USA, przetłumaczonym na wiele języków. Sytuacja zmieniła się po Jałcie - książka krytykująca ZSRR i Stalina stała się niewygodna. Pozostała jednak na długie lata jedną z niewielu wiarygodnych, dostępnych na Zachodzie prac opisujących okupacyjną rzeczywistości Polski. W kraju ukazała się po raz pierwszy w 1999 r.

Karski otrzymał wiele prestiżowych wyróżnień m.in. tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, liczne doktoraty honoris causa, był kawalerem Orderu Orła Białego i honorowym obywatelem Izraela. Jan Karski zmarł w 2000 r. w Waszyngtonie. (PAP)

akn/ aszw/ ls/