Prezes IPN Karol Nawrocki podczas otwarcia Przystanku Historia im. ppłk. Wacława Lipińskiego w Łodzi. Fot. PAP/M. Zubrzycki
Przystanek Historia im. ppłk. Wacława Lipińskiego - pierwsze miejsce w Łódzkiem, gdzie historia prezentowana będzie z wykorzystaniem narzędzi informatycznych - został otwarty we wtorek w Łodzi przez Instytut Pamięci Narodowej. Podczas otwarcia wręczono też nagrody IX łódzkiej edycji Świadka Historii.
„IPN w całym kraju i na świecie otwiera Przystanki Historia - miejsca, w których można się zatrzymać, przeanalizować wiedzę historyczną, nasze doświadczenie i w przeszłości znaleźć potencjalne zagrożenia, ale też potencjały naszej przyszłości. Cieszę się, że łódzki oddział IPN znajdzie się w gronie miejsc, w których jest Przystanek Historia” - podkreślił prezes IPN dr Karol Nawrocki podczas uroczystości inaugurującej działalność łódzkiego Przystanku przy al. Piłsudskiego 5.
Jak mówił, szczególne znaczenie ma wybór patrona tej placówki - ppłk. Wacława Lipińskiego; z pochodzenia łodzianina, przedstawiciela pokolenia II Rzeczypospolitej, które - w opinii szefa IPN - jest największym osiągnięciem tego XX-lecia, obok Centralnego Okręgu Przemysłowego i Gdyni.
Prof. W. Morawski: Gdynia była, obok COP, najważniejszą inwestycją gospodarczą II RP
„To II Rzeczypospolita wychowała takich ludzi jak Wacław Lipiński, którzy nigdy nie zgodzili się na odebranie Polsce niepodległości. Lipiński to historyk w mundurze, żołnierz ze stopniem doktora - człowiek, który miał świadomość tego, jak ważna jest historia i udowodnił to w roku 1939. My proponujemy państwu nowe technologie czy gry odnoszące się do historii, a ppłk. Lipiński, stając się głosem okupowanej Warszawy w 1939 r. prosił mieszkańców, aby fotografowali zbrodnie niemieckie i to, co dzieje się w okupowanej Warszawie, mając świadomość, że jest to rzecz zasadnicza dla przyszłości” - zaznaczył Nawrocki.
Otwarty we wtorek w Łodzi Przystanek Historia to pierwsze w regionie miejsce, w którym edukacja historyczna prowadzona jest za pomocą nowoczesnych narzędzi. Na odwiedzających czeka strefa z wirtualną rzeczywistością i z komputerami, na których udostępnione będą gry, quizy edukacyjne oraz materiały edukacyjne dla nauczycieli i edukatorów. Przy Przystanku działa też księgarnia, w której można zaopatrzyć się w publikacje IPN - także w wersji elektronicznej; jest również miejsce na organizowanie wykładów, szkoleń, warsztatów, spotkań z autorami książek.
Zdaniem dyrektora łódzkiego oddziału IPN Karola Piskorskiego, nauczanie historii nie może być oderwane od współczesnego systemu edukacji i musi nadążać za zmianami w szkołach i zainteresowaniami młodzieży.
„Naszą młodzież nazwałbym `cyfrowymi tubylcami`, których środowiskiem powoli staje się przestrzeń internetowa, trójwymiarowa, medialna - i my musimy za tym nadążyć. Dlatego IPN chce opowiedzieć na nowo, w innej odsłonie, historię” - dodał.
Podczas uroczystego otwarcia Przystanku odbyło się również wręczenie nagród w IX edycji nagrody IPN Świadek Historii. Otrzymali je: Regionalne Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „ERSKA” w Bełchatowie, Ogólnokrajowy Związek Byłych Żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego oraz Muzeum Miasta Zgierza.
Patron nowego Przystanku Historia ppłk Wacław Lipiński urodził się 28 września 1896 r. w Łodzi. Już jako dziecko, podczas rewolucji 1905 r., działał jako kolporter i „czujka”. Uczył się w Polskim Gimnazjum Męskim Towarzystwa "Uczelnia" w Łodzi, a od 1910 r. angażował się w działalność samokształceniową oraz w harcerstwo. W 1914 r., po wybuchu I wojny światowej, dołączył do skautów, którzy współpracowali z Drużynami Strzeleckimi; w październiku ochotniczo wstąpił do 1 pułku piechoty Legionów Polskich.
Jako żołnierz 5. pułku piechoty przeszedł cały szlak bojowy I Brygady. W bitwie pod Kostiuchnówką został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari za uratowanie życia dowódcy. Po epopei legionowej walczył z Ukraińcami o Lwów i z bolszewikami na Wileńszczyźnie.
70 lat temu na karę śmierci skazany został Wacław Lipiński
W wolnej Polsce Lipiński ukończył studia historyczne i prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Stał się wybitnym historykiem, specjalizującym się w polskim czynie zbrojnym i dyrektorem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Warszawie.
We wrześniu 1939 r. powrócił do służby wojskowej jako szef propagandy Dowództwa Obrony Warszawy. Po kapitulacji Warszawy wyjechał do Zakopanego, gdzie spisał wspomnienia z wrześniowej obrony miasta. W 1940 r. przedostał się przez Tatry na Słowację i następnie na Węgry, planując dołączyć do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Jednak odmówiono mu służby wojskowej, co skłoniło go do powrotu do kraju, gdzie zaangażował się w konspirację piłsudczykowską, skupioną w Konwencie Organizacji Niepodległościowych. Redagował pismo „Myśl Państwowa”, gdzie ostrzegał przed zagrożeniem ze strony ZSRS.
W lutym 1944 r. został aresztowany przez Gestapo; po zwolnieniu zaprzestał działalności w podziemiu. Po zakończeniu wojny kontynuował walkę o niepodległość Polski, kierując Stronnictwem Niezawisłości Narodowej. Próbował zjednoczyć powojenne podziemie oraz był autorem Memoriału do Rady Bezpieczeństwa ONZ, w którym opisywał uzależnienie Polski od ZSRS i łamanie praw obywatelskich przez komunistów. W styczniu 1947 r. został aresztowany przez komunistów i osadzony w więzieniu na Mokotowie. W grudniu skazano go na karę śmierci w pokazowym procesie politycznym, jednak na skutek interwencji m.in. Polonii amerykańskiej karę zamieniono na dożywocie. W 1948 r. przewieziono go do więzienia we Wronkach, gdzie 4 kwietnia 1949 r. został zamordowany w niejasnych okolicznościach. Pomimo śledztwa IPN z początku XXI wieku, sprawców morderstwa nie udało się ustalić.(PAP)
Autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska
agm/ dki/
