Honorowy patronat nad tegorocznymi obchodami jubileuszowymi Małachowianki, bo tak od nazwiska jej obecnego patrona jest nazywana szkoła, która istnieje od 1180 r., objęło Ministerstwo Edukacji. Zjazdy absolwentów odbywają się tam co pięć lat, przy okazji kolejnych rocznic. Pierwsze takie spotkanie zostało zorganizowane w 1894 r.
„To zawsze są wielkie, wzruszające powroty Małachowiaków. Zainteresowanie jest bardzo duże. Kolejne roczniki maturalne i tym razem umawiają się na wspólne spotkanie po latach w murach swej szkoły. A o tym, jak piękna jest to tradycja i jak silna więź, niech świadczy fakt, że wśród napływających zgłoszeń otrzymaliśmy zapowiedź od absolwentek, które ukończyły już 80 i 90 lat, że oczywiście wybierają się na zjazd” – powiedziała PAP dyrektorka szkoły Katarzyna Góralska.
CZYTAJ TAKŻE

W najstarszej polskiej szkole czas znowu odmierza zegar słoneczny
W piątek, 13 czerwca, obchody 845-lecia Małachowianki i 20. Zjazd Małachowiaków zainauguruje odsłonięcie tablicy upamiętniającej Józefa Bilińskiego, szkolnego woźnego, który w czasie II wojny światowej przechował w ukryciu ufundowany w 1931 r. sztandar szkoły. Podczas tegorocznych uroczystości sztandar ten zostanie specjalnie wyeksponowany.
W ramach wydarzeń otwierających jubileusz zaplanowano też koncerty: „Słowa odwieczne” – o historii szkoły, jej nauczycielach i wychowankach, oraz „Moc Młodości” – w wykonaniu Harcerskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Dzieci Płocka”, pierwszego tego typu w Polsce, założonego w 1946 r. przez harcmistrza Wacława Milkego – początkowy skład stanowiło kilkunastu uczniów z Harcerskiej Drużyny Artystycznej, działającej właśnie w Małachowiance. Inaugurację święta szkoły i zjazdu jej absolwentów zakończy Polonez Małachowiaków z udziałem obecnych i dawnych nauczycieli oraz uczniów, a także gości.
W drugim dniu obchodów, w sobotę, 14 czerwca, w płockim kościele farnym św. Bartłomieja Apostoła biskup senior tej diecezji Piotr Libera będzie przewodniczył mszy świętej w intencji wszystkich nauczycieli i wychowanków Małachowianki. Następnie odbędą się „Szkolne powroty”, czyli spotkania w szkolnych klasach kolejnych roczników maturalnych. Zaplanowano również zwiedzanie szkoły, w tym jej muzeum. Finałem będzie Piknik Małachowiaków w płockim ogrodzie zoologicznym.
Jubileusz szkoły i zjazd absolwentów zakończą się w niedzielę, 15 czerwca, posiedzeniem Towarzystwa Małachowiaków i wyborem jego władz na następną pięcioletnią kadencję.
Obecną nazwę szkoła otrzymała w czerwcu 1921 r. W dokumencie organizacyjnym ówczesny minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego Antoni Ponikowski napisał m.in.: „Państwo Polskie objęło ponownie w posiadanie istniejącą od siedmiu stuleci w mieście Płocku szkołę średnią męską, która w latach wielkiej wojny światowej pozostawała pod opieką miejscowego Koła Polskiej Macierzy Szkolnej. Niniejszym uznaję tę szkołę za państwową i nadaję jej miano: Gimnazjum Państwowe imienia Marszałka Stanisława Małachowskiego”.
W dokumencie organizacyjnym Małachowianki podkreślono: „Niechże czcigodna postać polskiego Arystydesa opromieniona aureolą Wielkiego Sejmu i Konstytucji Majowej stanie się dla młodzieży polskiej wychowującej się w sędziwych murach prastarej uczelni wzorem prawości i czystości duszy i czynów, cnoty obywatelskiej oraz zawsze chętnej gotowości do służenia Ojczyźnie”.
Szkoła powstała w 1180 r. jako fundacja Dobiechny, wdowy po Wojsławie, opiekunie Bolesława III Krzywoustego, średniowiecznego władcy Polski, który jest pochowany w płockiej katedrze. Zachowały się fragmenty murów średniowiecznej kolegiaty św. Michała Archanioła, przy której szkoła została ufundowana, a także XV-wieczna wieża i XVII-wieczny budynek ówczesnego Kolegium Jezuickiego.
W latach 2012-2014 przeprowadzono remont i renowację m.in. dachu, elewacji i fundamentów oraz wnętrz zabytkowych zabudowań. We wrześniu 2021 r. przed budynkiem szkoły odsłonięto pomnik jej patrona z napisem: „Stanisław Dzierżykraj Nałęcz hrabia Małachowski 1736-1809 – Marszałek Sejmu Wielkiego, współtwórca Konstytucji 3 maja”. Inicjatorami budowy pomnika byli dawni uczniowie jednej klasy, którzy egzamin maturalny zdawali w 1963 r.
W przeszłości wykładowcami szkoły byli profesor retoryki, późniejszy święty Andrzej Bobola (około 1591-1657) i pierwszy rektor Uniwersytetu Warszawskiego Wojciech Szweykowski (1773-1838), natomiast absolwentami: nauczyciel dzieci Adama Mickiewicza – Hieronim Napoleon Bońkowski (1807-1886); ogłoszony błogosławionym Honorat Koźmiński (1829-1916); prezydent II RP i profesor Politechniki Lwowskiej Ignacy Mościcki (1867-1946); uczestnik bitwy o Anglię, dowódca polskiego skrzydła i słynnego Dywizjonu 303 płk Jan Zumbach (1915-1986); podróżnik, pisarz i dziennikarz Tony Halik (1921-1998), a także pierwszy premier III RP Tadeusz Mazowiecki (1927-2013).
W podziemiach najstarszych zabudowań Małachowianki znajduje się szkolne muzeum z ekspozycją prezentującą jej historię oraz artefakty odkryte podczas prac archeologicznych prowadzonych w czasie ostatniego remontu. (PAP)
mb/ miś/