Agata Zubel podczas próby dla mediów przed premierą spektaklu "Najlepsze miasto świata. Opera o Warszawie" w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej w Warszawie. Fot. PAP/Piotr Nowak
80 lat od rozpoczęcia odbudowy Warszawy Teatr Wielki - Opera Narodowa rozpoczyna nowy sezon artystyczny premierą opery, która ma być muzycznym hołdem dla historii odradzającego się miasta. „Najlepsze miasto świata. Operę o Warszawie” w reżyserii Barbary Wiśniewskiej o powojennej odbudowie stolicy będzie można zobaczyć od piątku (19 września). „Chciałem, aby ta opera brzmiała jak Warszawa powstająca z gruzów” – powiedział kompozytor Cezary Duchnowski.
Opera powstała na zamówienie miasta stołecznego Warszawy. Sam gmach teatru był świadkiem wojennego zniszczenia, a jego odbudowa trwała 20 lat. Uroczyste otwarcie budynku w 1965 r. było ważnym dla Warszawy wydarzeniem.
Spektakl został oparty na motywach książki Grzegorza Piątka „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949”. Librecista Beniamin M. Bukowski - znany m.in. ze sztuk „Mosdorf. Rekonstrukcja”, „Niesamowici bracia Limbourg”, „Mazagan. Miasto”, obecnie dyrektor Teatru Polskiego w Bydgoszczy - napisał tekst, który splata z sobą dokumenty z epoki, fragmenty przemówień polityków, fachowy język urbanistów oraz potoczne głosy ulicy. Jak zaznaczono w materiałach prasowych, tekst nie jest suchą kroniką, lecz żywym dramatem o ludziach – architektach, dziennikarzach i mieszkańcach miasta.
W centrum opowieści splatają się losy dwóch kobiet: polskiej architektki modernistycznej wzorowanej na Helenie Syrkus, współtwórczyni Biura Odbudowy Stolicy i jednej z czołowych postaci awangardy urbanistycznej oraz amerykańskiej korespondentki o rysach Anne Louise Strong, dziennikarki zafascynowanej komunizmem, która wraz z Armią Czerwoną przemierzała zniszczoną wojną Polskę. Ich spotkanie, rozgrywające się na tle zrujnowanej Warszawy, staje się pretekstem do refleksji nad marzeniami, odpowiedzialnością i niełatwymi wyborami, które kształtują losy miast i ludzi.
- To pierwsza premiera tego sezonu, która budzi wiele emocji i oczekiwań, bo jest o najlepszym mieści świata - powiedział dyrektor Teatru Wielkiego - Opery Narodowej Boris Kudlička podczas konferencji prasowej.
- Proces powstawania opery trwał cztery lata, ale wszyscy w niego wierzyliśmy od początku. Opowieść o naszym ukochanym, najlepszym mieście na świecie, tu, w Warszawie wzbudza emocje i zainteresowanie - podkreśliła wiceprezydentka miasta Aldona Machnowska-Góra.
- Całe życie jednej z naszych głównych bohaterek naznaczone jest próbą rozliczenia się z własnymi zamierzeniami, z poczuciem winy, które jej towarzyszy przez cały czas. Śpiewa o tym, że miała sny przed wojną, że trzeba wszystko zburzyć – podkreśliła reżyserka spektaklu Barbara Wiśniewska.
Skomponowania muzyki do tej historii podjął się Cezary Duchnowski – artysta, który od lat na nowo wyznacza granice muzyki współczesnej, łącząc tradycyjne instrumenty z elektroniką. W „Najlepszym mieście świata. Operze o Warszawie” kompozytor łączy rozmach orkiestry, chóry i elektronikę, tworząc dźwiękową panoramę zniszczenia i nadziei. - Dla mnie miasto to także dźwięk – echo kroków, huk maszyn, cisza ruin. Chciałem, aby ta opera brzmiała jak Warszawa odbudowująca się z gruzów – powiedział Duchnowski.
- Trudno sobie wyobrazić inną orkiestrę niż Sinfonia Varsovia, która miałaby lepsze podstawy do realizacji tego projektu – podkreślił dyrektor Sinfonii Varsovii Janusz Marynowski. - Jako instytucja, która sama rewitalizuje zabytkowy kompleks na warszawskiej Pradze, wiemy, czym jest praca nad odbudową. Ta opera to nie tylko wspomnienie przeszłości – to także lustro dla współczesności - zaznaczył.
Reżyserka Barbara Wiśniewska również widzi w spektaklu osobistą historię. - Jestem warszawianką, a Warszawa jest dla mnie domem. Uderzyło mnie, jak niewiele brakowało, by to miasto zniknęło na zawsze. A jednak wspólnym wysiłkiem udowodniono, że niemożliwe jest możliwe - powiedziała. - W czasach, gdy wojna niszczy kolejne miasta, opowieść o odbudowie Warszawy nabiera nowych znaczeń – to przypomnienie, że podniesienie się z ruin jest możliwe - dodała.
- Odbudowa to fenomen na skalę międzynarodową. Powinniśmy umieć być z niej dumni – przypomniała. - Ta opera jest naszym hołdem dla tych, którzy odbudowywali miasto, i jednocześnie pytaniem, czy my wciąż potrafimy marzyć o wspólnym dobru - powiedziała.
Obsadę spektaklu tworzą Joanna Freszel (Dziennikarka), Agata Zubel (Architektka) oraz Filip Kosior (Przewodnik).
Na scenie wystąpią także Sinfonia Varsovia, Chór Teatru Wielkiego - Opery Narodowej i Chór Dziecięcy „Artos” im. Władysława Skoraczewskiego, a także oktet wokalny, tancerze i tancerki.
Poza Wiśniewską i Duchnowskim za realizację opery odpowiadają także: Bassem Akiki (dyrygent), Natalia Kitamikado (scenografia), Emil Wysocki (kostiumy), Maćko Prusak (choreografia), Marcin Cecko (dramaturgia), a także Aleksandr Prowaliński (reżyseria światła) oraz Bartek Macias (projekcje wideo) i Mateusz Stępniak (charakteryzacja).
Pomysłodawcą i kuratorem opery jest Jarosław Trybuś - historyk sztuki, krytyk architektury, wykładowca. Dzieło powstało w koprodukcji Teatru Wielkiego - Opery Narodowej i Sinfonii Varsovii z okazji 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy Warszawy. Projekt finansuje m.st. Warszawa.
Prapremiera opery 19 września jest wydarzeniem inaugurującym 68. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Kolejne spektakle zaplanowano na 20 i 21 września oraz 18 i 19 października.(PAP)
akr/ miś/ dki/
