Odznaczeni księża: Stanisław Draguła, Eugeniusz Jankiewicz, Leszek Jan Woźnica, Romuald Zapadka. Fot. PAP/J. Kamiński
Krzyże Wolności i Solidarności otrzymali w poniedziałek w Warszawie księża katoliccy, którzy w okresie PRL sprzeciwiali się złu totalitarnego państwa. Odznaczenia, które przyznał prezydent Bronisław Komorowski, wręczył duchownym prezes IPN Łukasz Kamiński.
"Krzyż Wolności i Solidarności jest najmłodszym polskim odznaczeniem państwowym, a także jednym z najpiękniejszych. Ma wspaniałą historię, bo nawiązuje do przedwojennego, ustanowionego przez II Rzeczpospolitą, Krzyża Niepodległości, który był podziękowaniem dla tych, którzy przyczynili się do odzyskania niepodległości w 1918 roku" - powiedział prezes IPN. Podkreślił, że tak jak II Rzeczypospolita dziękowała zasłużonym osobom za niepodległość, tak i III Rzeczypospolita dziękuje za aktywność, która przyniosła przemiany 1989 r. i upadek komunizmu.
"Dzisiaj może się wydawać czymś oczywistym, że duchowni powinni udzielać wsparcia opozycji, która walczyła o podstawowe, ludzkie, uniwersalne wartości. Ale w latach 80. i wcześniej zawsze towarzyszyła temu cena, jaką za taką postawę można było zapłacić" - mówił prezes IPN Łukasz Kamiński.
"Dzisiaj może się wydawać czymś oczywistym, że duchowni powinni udzielać wsparcia opozycji, która walczyła o podstawowe, ludzkie, uniwersalne wartości. Ale w latach 80. i wcześniej zawsze towarzyszyła temu cena, jaką za taką postawę można było zapłacić" - podkreślił Kamiński. Przypomniał, że cenę najwyższą z możliwych zapłacił ksiądz Jerzy Popiełuszko, którego 19 października 1984 r. zamordowała Służba Bezpieczeństwa.
Krzyże Wolności i Solidarności przyznał duchownym prezydent Bronisław Komorowski "za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania praw człowieka w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej". O odznaczenia wnioskował do prezydenta prezes IPN Łukasz Kamiński. Krzyże otrzymali ks. Stanisław Draguła, ks. Eugeniusz Jankiewicz, ks. Leszek Woźnica, ks. Romuald Zapadka i ks. Julian Źrałko. Wszyscy odznaczeni angażowali się w walkę z reżimem komunistycznym, m.in. działając na rzecz Solidarności. Ich biogramy są dostępne na stronie internetowej IPN.
"To dla nas, kapłanów, wielkie wyróżnienie. Cieszy nas to, że w centrum tego spotkania jest osoba męczennika, księdza Jerzego Popiełuszki, błogosławionego. Dane mi było razem z nim w latach 1966-68 w Bartoszycach, w tamtejszej jednostce wojskowej służyć ojczyźnie. W przedziwnych okolicznościach zostaliśmy tam zgromadzeni jako owoc postawy biskupów polskich zatroskanych o budowanie więzi między narodem polskim a narodem niemieckim - +Przebaczamy i prosimy o przebaczenie+. Nasza obecność w Bartoszycach, w Podjuchach i Brzegu koło Opola to była próba restrykcji, które ówczesne władze zastosowały chcąc +dokuczyć+ Kościołowi w Polsce" - wspominał ks. Jankiewicz.
Uroczystości towarzyszyła prezentacja nowego, wydanego przez IPN, zbioru dokumentów pt. "Aparat represji wobec księdza Jerzego Popiełuszki 1984". Dokumentacja ta powstała w czasie śledztwa dotyczącego uprowadzenia i zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki – od 19 października do 10 grudnia 1984 r.
Uroczystości towarzyszyła prezentacja nowego, wydanego przez IPN, zbioru dokumentów pt. "Aparat represji wobec księdza Jerzego Popiełuszki 1984". Dokumentacja ta powstała w czasie śledztwa dotyczącego uprowadzenia i zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki – od 19 października do 10 grudnia 1984 r. Postępowanie to prowadziła Prokuratura Wojewódzka w Toruniu, której 22 tomy akt kontrolnych śledztwa trafiło do IPN. Na ławie oskarżonych zasiedli sprawcy zbrodni – trzej funkcjonariusze Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych: Waldemar Chmielewski, Leszek Pękala, Grzegorz Piotrowski oraz ich zwierzchnik – wicedyrektor departamentu Adam Pietruszka.
Publikacja IPN liczy 198 dokumentów. Zawiera m.in. protokoły przesłuchań świadków i podejrzanych, protokoły oględzin, ekspertyzy, notatki prokuratorów, dokumentację fotograficzną oraz dokumenty procesu toruńskiego – akt oskarżenia, stenogramy przesłuchań na procesie, wystąpień oskarżycieli posiłkowych i obrońców, pisma procesowe, wyrok procesu toruńskiego, a także stenogramy rozprawy rewizyjnej. To już drugi tom wydawnictwa źródłowego na ten temat. Podobnie jak pierwszy tom "Aparat represji wobec księdza Jerzego Popiełuszki 1982–1984" dostępny jest na portalu edukacyjnym IPN www.pamiec.pl.
3 listopada br. mija 30 lat od pogrzebu ks. Jerzego Popiełuszki, w którym wzięło udział ponad 600 tys. wiernych oraz blisko tysiąc księży; mszy żałobnej przewodniczył wówczas prymas Józef Glemp. Ks. Popiełuszko - kapelan Solidarności - został uprowadzony, a następnie zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa 19 października 1984 r. w czasie powrotu do Warszawy po odprawieniu mszy św. dla robotników w Bydgoszczy. Do dziś nie wiadomo, czy za mordercami i ich bezpośrednim przełożonym z IV Departamentu MSW stali wyżej usytuowani mocodawcy. (PAP)
nno/ mhr/
