Prezydent B. Komorowski i prezes IPN Ł. Kamiński po podpisaniu ustawy. Fot. PAP/P. Supernak
Prezydent Bronisław Komorowski podpisał w piątek nowelizację ustawy, która umożliwia ekshumację i godny pochówek ofiar terroru komunistycznego z lat 1944-1956. Pozwoli ona zakończyć ich poszukiwania na tzw. Łączce na stołecznych Wojskowych Powązkach.
Nowela była inicjatywą ustawodawczą samego Komorowskiego, a obejmuje zmiany w trzech ustawach: o grobach i cmentarzach wojennych, o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz o IPN.
"Ta nowelizacja otwiera możliwość działania na rzecz trwałego i odpowiednio godnego pochówku, otwiera także możliwość trwałego upamiętnienia tych wszystkich, którzy za Polskę zginęli w czasach terroru komunistycznego" - powiedział prezydent po podpisaniu ustawy.
Jak dodał, nowelizacja otwiera drogę nie tylko do ekshumacji w Warszawie, ale także w innych miejscach w Polsce, "gdzie na różne sposoby przez wiele lat starano się zatrzeć ślady albo utrudnić zbadanie śladów zbrodni komunistycznych".
Prezydent zwrócił również uwagę, że w kwestiach "trudnej pamięci" i godności narodowej trzeba szukać sposobu na uniknięcie kontrowersji. "I symbole, i pamięć powinny służyć odbudowie polskiej wspólnoty" - podkreślał.
Mówił też, że przeprowadzając ekshumację trzeba jednocześnie odpowiednio godnie traktować inne groby, znajdujące się w tym samym miejscu. "Pragnę wyrazić nadzieję, że wspólnym wysiłkiem utrwalimy pamięć poległych bohaterów, szanując pamięć także innych ludzi" - powiedział prezydent.
Prezes IPN Łukasz Kamiński zapowiedział, że IPN natychmiast po wejściu w życie ustawy złoży wniosek do wojewody mazowieckiego, aby jak najszybciej zakończyć prace na tzw. Łączce.
"IPN natychmiast po wejściu w życie tej ustawy złoży stosowny wniosek do wojewody mazowieckiego, aby prace w Warszawie na Łączce mogły być jak najszybciej zakończone" - powiedział Kamiński. Zwrócił się do wojewody mazowieckiego Jacka Kozłowskiego, aby dołożył wszelkich starań, by procedury przewidziane w ustawie mogły być zrealizowane w jak najkrótszym czasie.
Łukasz Kamiński: Nie opiszemy prawdy o terrorze komunistycznym bez wydobycia wszystkich szczątków pomordowanych bohaterów. Fundamentalnym obowiązkiem sprawiedliwości wobec ofiar i ich bliskich jest, aby te wspaniałe postacie mogły być zidentyfikowane i godnie pochowane.
Prezes IPN powiedział, że ustawa to narzędzie prawne, które nie tylko pozwoli dokończyć ekshumację, ale także umożliwi budowę narodowego panteonu poświęconego polskim bohaterom. "Nie opiszemy prawdy o terrorze komunistycznym bez wydobycia wszystkich szczątków pomordowanych bohaterów" - powiedział. Zaznaczył, że fundamentalnym obowiązkiem sprawiedliwości wobec ofiar i ich bliskich jest, aby "te wspaniałe postacie mogły być zidentyfikowane i godnie pochowane". Prezes IPN mówił, że dzięki temu dziełu "przywracamy do naszej wspólnej, narodowej pamięci zapomnianych bohaterów".
Prace ekshumacyjne na warszawskich Powązkach - na kwaterze "Ł", zwanej Łączką - zostały wstrzymane z tego względu, że IPN nie mógł na podstawie istniejących norm prawnych kontynuować ekshumacji. Głównym problemem są znajdujące się tam groby z lat 80., pod którymi znajdują się szczątki ofiar z lat 40. i 50. Dotychczas prawo nie umożliwiało przeniesienia grobów, leżących ponad szczątkami.
Nowelizacja wprowadza prawne podstawy ekshumacji i przeniesienia grobu w inne miejsce, a także związaną z tym procedurę postępowania dokonywaną na podstawie decyzji wojewody na wniosek prezesa IPN. Procedura ekshumacji i przenoszenia grobów jest kilkuetapowa. Uwzględniać ma potrzebę poszanowania godności rodzin i zakłada ich udział w ustaleniu nowej lokalizacji grobu.
Nowela uzupełnia również przepisy określające funkcje badawcze i edukacyjne IPN oraz wprowadzające normy określające szczególny tryb postępowania przy realizacji badań naukowych i poszukiwawczych ofiar. Porządkuje też reguły związane z procesem podjęcia i prowadzenia poszukiwań i badań. (PAP)
pś/ kno/ mzk/ eaw/ mag/
