Radomski Czerwiec 1976 - walki uliczne. Źródło: IPN
Obchody 40. rocznicy Czerwca’76 rozpoczynają się w piątek w Radomiu. Poprzez różnorodne imprezy organizatorzy chcą nie tylko upamiętnić uczestników robotniczego protestu, ale także zaakcentować rolę Radomia w polskich dążeniach do wolności i demokracji.
„Chcemy po raz kolejny podkreślić, że prawdziwa europejska droga do wolności zaczęła się nie od demontażu muru berlińskiego, ale od protestu robotniczego w Radomiu w 1976 roku" – mówi prezydent miasta Radosław Witkowski. Dlatego radomskie obchody będą się odbywać pod hasłem „Zaczęło się w Radomiu”. Rozpocznie je w piątek projekcja filmu Krzysztofa Krauzego „Gry uliczne”. Po seansie z publicznością spotkają się odtwórcy filmowych ról: Redbad Klijnstra, Robert Gonera i Grażyna Wolszczak.
Program obchodów w dużej mierze bezpośrednio nawiązuje do wydarzeń sprzed 40 lat. Zaplanowano m.in. konkurs filmów dokumentalnych i dokumentów fabularyzowanych mówiących o tolerancji, solidarności, poszanowaniu praw i wolności człowieka. W miejscowym Muzeum im. Jacka Malczewskiego przygotowywana jest wystawa o czasach PRL-u w Radomiu.
We współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej odbędzie się międzynarodowa konferencja naukowa „Miasta buntu w imperium sowieckim”, w której wezmą udział polscy historycy oraz goście z zagranicy. Otwarta zostanie również ścieżka dydaktyczna „Śladami radomskiego Czerwca’76”. W mieście pojawią się tablice upamiętniające miejsca związane z protestem radomskich robotników.
W ramach obchodów odsłonięty zostanie także symboliczny mural. Powstanie on na dwóch ścianach wieżowca, niedaleko dawnej siedziby Komitetu Wojewódzkiego PZPR (obecnie siedziba Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych), gdzie rozgrywały się najistotniejsze wydarzenia robotniczego buntu.
Na 25 czerwca zaplanowano główne obchody i uroczystą mszę świętą z udziałem władz państwowych.
W programie obchodów nie zabraknie także imprez o charakterze rozrywkowym. Odbędzie się m.in. piknik historyczny poświęcony historii radomskich buntów, w ramach którego zaplanowano m.in. inscenizacje i przejażdżki pojazdami z okresu PRL-u. W planach są koncerty: Małgorzaty Ostrowskiej, zespołu Róże Europy, Tomka Lipińskiego oraz Raya Wilsona, prezentującego wybrane kompozycje zespołu Genesis. Wystąpi też Jan Pietrzak oraz Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk”.
Organizatorzy szykują również duży plenerowy koncert z udziałem polskich gwiazd sceny muzycznej. Szczegóły imprezy mają zostać ogłoszone na konferencji prasowej.
W obchody wpisane są także imprezy o charakterze sportowym, m.in. Półmaraton Radomskiego Czerwca’76 oraz Międzynarodowy Wyścig Kolarski Solidarności i Olimpijczyków na trasie z Radomia do Krosna.
Obchody zakończą się 29 czerwca. Organizatorami są Urząd Miejski w Radomiu, „Solidarność” Ziemi Radomskiej oraz Stowarzyszenie Radomski Czerwiec '76. Honorowy patronat nad obchodami objął prezydent Polski Andrzej Duda.
25 czerwca strajki wybuchły w 24 województwach i uczestniczyło w nich ok. 70-80 tys. osób. Największą skalę protest osiągnął jednak w Radomiu oraz w Ursusie i Płocku.
Na ulice Radomia w proteście przeciwko planowanym przez rząd podwyżkom cen żywności wyszło 20-25 tys. ludzi. Doszło do starć z milicją i oddziałami ZOMO. Według badaczy IPN zatrzymano 654 osoby. Tzw. sądowym trybem postępowania objęto 255 osób, a orzeczone kary pozbawienia wolności sięgały 10 lat.
W związku z udziałem w proteście pracę straciło ok. 900 radomian, przede wszystkim pracowników Zakładów Metalowych. Tragiczną konsekwencją protestów było bezprawne bicie zatrzymanych na tzw. ścieżkach zdrowia (szpalery milicjantów bijących ludzi pałkami), które stały się swoistym symbolem Czerwca'76. Zaczęły się także represje wobec uczestników protestu i ich rodzin. Z pomocą ruszyli im przedstawiciele powstałego we wrześniu Komitetu Obrony Robotników. (PAP)
ilp/ agz/
