Komisja sprawiedliwości i praw człowieka pozytywnie zaopiniowała w środę wszystkich dziesięciu kandydatów klubów poselskich na członków Kolegium IPN. Wśród nich są m.in. dr hab. Sławomir Cenckiewicz, Ludwik Dorn, prof. Andrzej Friszke, Henryk Wujec i Krzysztof Wyszkowski.
"Przedstawieni dziś kandydaci nie budzili wątpliwości, że spełniają kryteria, o których mowa w ustawie o Instytucie Pamięci Narodowej. Z tego też względu wszystkie kandydatury spotkały się z pozytywnym zaopiniowaniem" - powiedział PAP po posiedzeniu komisji jej przewodniczący Stanisław Piotrowski (PiS). Podkreślił też, że Kolegium IPN, podobnie jak do niedawna Rada IPN, będzie odgrywało znaczącą rolę w działalności Instytutu.
Podczas posiedzenia posłowie przedstawiali życiorysy i dokonania zgłoszonych przez kluby poselskie kandydatów. Byli to dr hab. Sławomir Cenckiewicz (kandydat zgłoszony przez PiS), Ludwik Dorn (kandydat PO), prof. Jan Draus (kandydat PiS), prof. Piotr Franaszek (kandydat PiS), prof. Andrzej Friszke (kandydat PO), Bogdan Lis (kandydat PO), prof. Józef Marecki (kandydat PiS), dr Wojciech Muszyński (kandydat Kukiz 15 i PSL), Henryk Wujec (kandydat Nowoczesnej i PSL) i Krzysztof Wyszkowski (kandydat PiS).
"Prof. Sławomir Cenckiewicz (...) w pracy naukowej specjalizuje się w dziejach Ludowego Wojska Polskiego, komunistycznych tajnych służb, polskiej emigracji politycznej, Polonii amerykańskiej, oporu i ruchu antykomunistycznego w PRL. Prowadził badania naukowe w Anglii i Stanach Zjednoczonych" - prezentował sylwetkę Cenckiewicza przewodniczący komisji Stanisław Piotrowski. Przypomniał też publikacje historyka, w tym książkę "Sprawa Lecha Wałęsy", a także to, że w 2016 r. decyzją szefa MON Antoniego Macierewicza został dyrektorem Wojskowego Biura Historycznego (dawne Centralne Archiwum Wojskowe).
Podczas posiedzenia posłowie przedstawiali życiorysy i dokonania zgłoszonych przez kluby poselskie kandydatów. Byli to dr hab. Sławomir Cenckiewicz (kandydat zgłoszony przez PiS), Ludwik Dorn (kandydat PO), prof. Jan Draus (kandydat PiS), prof. Piotr Franaszek (kandydat PiS), prof. Andrzej Friszke (kandydat PO), Bogdan Lis (kandydat PO), prof. Józef Marecki (kandydat PiS), dr Wojciech Muszyński (kandydat Kukiz 15 i PSL), Henryk Wujec (kandydat Nowoczesnej i PSL) i Krzysztof Wyszkowski (kandydat PiS).
W sumie Cenckiewicz jest autorem ok. 200 publikacji naukowych, popularnonaukowych i źródłowych. Jego ostatnia książka, wydana w czerwcu br., to biografia polityczna pt. "Prezydent Lech Kaczyński 2005-2010", w której wspólnie z Adamem Chmieleckim opisał aktywność Lecha Kaczyńskiego jako prezydenta RP.
Kolejnego kandydata Ludwika Dorna przedstawiał poseł PO Antoni Mężydło. "Od 1976 roku zaangażowany był w działalność opozycyjną w PRL. Jest sygnatariuszem jednego z listów przeciwko zmianom w Konstytucji PRL w 1976 roku wprowadzającym, jako zasady konstytucyjne kierowniczą rolę partii komunistycznej i przyjaźń ze Związkiem Sowieckim. W 1976 roku uczestniczył w akcji pomocy represjonowanym robotnikom Ursusa i Radomia, a następnie został współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej +KOR+" - relacjonował Mężydło. Przypomniał też, że Dorn po 1990 roku do dziś jest aktywnym politykiem; sprawował funkcje m.in. ministra spraw wewnętrznych i administracji, wicepremiera oraz marszałka Sejmu.
Kolejny kandydat klubu PiS, prof. Jan Draus, jest historykiem. Pracował m.in. w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie, Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej "Ignatianum" w Krakowie (obecnie Akademia "Ignatianum"), a od 2001 roku w Uniwersytecie Rzeszowskim. Jest autorem ponad 250 publikacji naukowych z zakresu historii najnowszej oraz historii nauki i wychowania. W latach 1990-1999 był przewodniczącym Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie.
Prof. Draus jest recenzentem ponad 20 prac doktorskich i habilitacyjnych, a także recenzentem w przewodach profesorskich. Był także stypendystą wielu fundacji zagranicznych. W latach 1999-201 prof. Draus był członkiem Kolegium IPN w jego pierwszej i drugiej kadencji.
Prof. Piotr Franaszek, również kandydat PiS, swój życiorys zawodowy związał z Uniwersytetem Jagiellońskim. "Przynależność do szkoły historii gospodarczej profesor Heleny Madurowicz-Urbańskiej zdeterminowała pierwotny zakres jego zainteresowań badawczych, koncentrujących się głównie wokół dziejów społecznych i gospodarczych XIX i XX wieku. Jednocześnie od kilku lat prowadzi systematyczne badania nad problemem inwigilacji szkół wyższych, a zwłaszcza Uniwersytetu Jagiellońskiego przezSłużbę Bezpieczeństwa w latach Polski Ludowej" - podkreślił Piotrowicz.
Kandydata PO prof. Andrzeja Friszke przedstawiał poseł PO Marcin Święcicki. "W 1981 roku był redaktorem działu historycznego +Tygodnika Solidarność+, od 1982 roku działu historycznego miesięcznika +Więź+ i członkiem kolegium pisma do chwili obecnej. Przed 1989 rokiem publikował również w wydawnictwach podziemnych i emigracyjnych, zwłaszcza w +Zeszytach Historycznych+. (...) Jest autorem prac dotyczących różnych aspektów historii PRL, zwłaszcza dziejów opozycji oraz emigracji politycznej" -powiedział Święcicki. Przypomniał też, że w latach 1999-2006 sprawował funkcję członka Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, a od 2011 roku Rady IPN.
Prof. Friszke jest autorem wielu prac dotyczących historii drugiej połowy XX wieku, w tym takich książek jak "Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL", "Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi", "PRL wobec Kościoła. Akta 1970-1978", "Czas KOR-u. Jacek Kuroń a geneza Solidarności" czy "Rewolucja Solidarności 1980-1981".
Platforma Obywatelska przedstawiła również jako kandydata do Kolegium IPN Bogdana Lisa, który w latach 1978-1980 prowadził działalność w opozycji demokratycznej. Współpracował z Komitetem Założycielskim Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Był organizatorem strajku Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego NSZZ "Solidarność" w Elmorze w 1980 r. Obecnie jest przedsiębiorcą. Posłowie PO przypomnieli też, że postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 28 sierpnia 2006 roku za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej, został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
Prof. Józef Marecki, kandydat PiS, jest historykiem, wykładowcą na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie oraz pracownikiem krakowskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Posłowie PiS przypomnieli, że jest specjalistą z zakresu archiwistyki i historii najnowszej. Zajmuje się problematyką związaną z szeroko rozumianym krajobrazem kulturowym Europy. Angażuje się również w działalność na polu archiwistycznym prowadząc wykłady z archiwistyki, organizując szkolenia dla archiwistów oraz aktywnie uczestnicząc w życiu tego środowiska.
Dr Wojciech Muszyński, którego zgłosili posłowie Kukiz 15 i PSL, jest historykiem i - jak przypomniał poseł Kukiz'15 Tomasz Rzymkowski - twórcą kilkudziesięciu monografii, opracowań oraz artykułów naukowych i o tematyce historycznej, w tym dotyczących +Żołnierzy Niezłomnych+, działalności opozycyjnej w PRL, ruchu niepodległościowego i narodowego. "Tworzył jako biegły ekspertyzy naukowe w sprawach dotyczących sowieckich pomników +wdzięczności+ w Warszawie, tzw. Czterech Śpiących przy Pl. Wileńskim oraz rzeźby żołnierzy sowieckich w Parku Skaryszewskim" - dodał Rzymkowski.
Henryk Wujec - jak przypomnieli przedstawiający jego kandydaturę posłowie Nowoczesnej i PSL - latem 1976 roku zaangażował się w pomoc represjonowanym za udział w wydarzeniach czerwca 1976 robotnikom z Ursusa. Następnie w latach 1976-1977 był współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników, a w maju 1977 brał udział w głodówce w kościele św. Marcina w Warszawie. Od 1977 do 1981 był członkiem Komitetu Samoobrony Społecznej "KOR", Został współzałożycielem Wolnych Związków Zawodowych, następnie w 1980 roku wstąpił do NSZZ "Solidarność", w którym zasiadał we władzach mazowieckich i krajowych. W 1989 uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu w zespole ds. pluralizmu związkowego. W kolejnych latach 1989-2001 był posłem na Sejm. W latach 2010-2015 pełnił funkcję doradcy prezydenta Bronisława Komorowskiego ds. społecznych.
Ostatnim prezentowanym kandydatem, którego przedstawili posłowie PiS, był Krzysztof Wyszkowski - w okresie PRL działacz opozycji antykomunistycznej. "Służba Bezpieczeństwa PRL podjęła przeciwko niemu i jego bratu, współpracującym z nim, Błażejowi Wyszkowskiemu, Sprawę Operacyjnego Rozpracowania pod kryptonimem +Kanał+. Po powstaniu Komitetu Obrony Robotników włączył się w działalność tego środowiska, a w 1977 roku przystąpił do bezpośredniej współpracy z pismem Komitetu Samoobrony Społecznej +KOR+ pod tytułem +Robotnik+. W kwietniu 1978 roku był współzałożycielem Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża" - przypomniał Piotrowski. Dodał też, że Wyszkowski był doradcą premiera Jana Olszewskiego, a w 1992 roku aktywnie uczestniczył w działaniach na rzecz lustracji i dekomunizacji.
Zgodnie z nowelizacją ustawy o IPN, której większość przepisów weszła w życie w ubiegłym tygodniu, skrócona zostanie kadencja obecnej Rady IPN, a w jej miejsce powołane zostanie Kolegium IPN. Spośród dziewięciu członków Kolegium Instytutu, pięciu powoływać będzie Sejm, dwóch Senat i dwóch prezydent.
Według nowych przepisów, Kolegium IPN będzie zgłaszać kandydata na prezesa Instytutu spoza swego grona. Kolegium będzie wyłaniać kandydata w konkursie. Prezesa IPN będzie powoływał Sejm za zgodą Senatu na wniosek Kolegium IPN.
Kadencja dotychczasowego prezesa IPN Łukasza Kamińskiego wygasła w ubiegły czwartek, ale będzie on pełnił obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez następcę. Konkurs, w którym ma zostać wyłoniony kandydat na kolejnego prezesa IPN, ma być ogłoszony w ciągu 10 dni od dnia powołania Kolegium Instytutu.(PAP)
nno/ mow/
