Ponad 100 prac artystów ludowych m.in. rzeźbę Chrystusa Frasobliwego z XIX w. i huculskie malarstwo na szkle otrzymało muzeum w Radomiu od córki kolekcjonera Samuela Fiszmana, który mieszkał w miejscu, w którym obecnie znajduje się muzeum.
Kolekcję podarowała Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu córka Samuela Fiszmana - Anna O’Brien.
Wystawę urządzono w Muzeum Sztuki Współczesnej - w oddziale Muzeum im. Jacka Malczewskiego, mieszczącym się w tzw. Domu Esterki, gdzie przed wojną w jednym z mieszkań mieszkał Samuel Fiszman. „Zgodnie z wolą rodziny kolekcja wróciła do miejsca, gdzie się urodził i gdzie spędził młodość" – zauważyła komisarz wystawy Małgorzata Jurecka.
Fiszman był w latach 50. wykładowcą na Wydziale Filologii Rosyjskiej Uniwersytetu Warszawskiego, a po roku 1969 wyemigrował do USA i pracował na Indiana University w Bloomington. Jest m.in. autorem książki „Mickiewicz w Rosji”.
Według Jureckiej darowana kolekcja jest reprezentatywna dla rozwoju polskiej twórczości ludowej, ma dużą wartość muzealną i artystyczną. „Fiszman kupował prace bezpośrednio od twórców lub w Cepelii. Gromadził zbiory, kiedy jeszcze żyli i tworzyli najlepsi mistrzowie, wierni autentycznej tradycji ludowej, których prace są dzisiaj nieosiągalne” – podkreśliła Jurecka.
Na wystawie można zobaczyć m.in. XIX-wieczną rzeźbę Chrystusa Frasobliwego, nieznanego autora, krucyfiks z przełomu XIX i XX w. Według Jureckiej, w kolekcji wyróżniają się także rzadkie obrazy huculskie, malowane na szkle w latach 1934-1935 w okolicach Kosowa na Huculszczyźnie. Zgromadzono ceramikę i kafle huculskie z XIX-wiecznego pieca oraz naczynia wykonane przez Mateusza Starka, uznanego za mistrza garncarskiego z Łążka Ordynackiego (Lubelskie).
W kolekcji znajdują się także rzeźby w drewnie rzeźbiarzy ludowych m.in.: Józefa Janasa, Bronisława Chojęty, Ignacego Kamińskiego. Ciekawostką - ze względu na autorkę pracy - jest obraz na szkle „Chrystus w cierniowej koronie” , który namalowała pierwsza polska złota medalistka olimpijska, lekkoatletka Halina Konopacka.
Samuel Fiszman urodził się w 1914 r. w Radomiu. Jego ojciec i siostry zostały zamordowane w obozie w Treblince. Gdy wybuchła wojna wraz z rodziną uciekł na wschód. Wojnę spędził w Saratowie. Był działaczem Związku Patriotów Polskich.
Po wojnie pracował w Moskwie. Zajmował się historią literatury polskiej. Po powrocie do Polski w 1950 r. dostał pracę na Wydziale Filologii Rosyjskiej UW i w Komitecie Rusycystki i Slawistyki PAN. W 1969 r. zwolniony z uniwersytetu wyjechał do USA. Pracował na Indiana University w Bloomington; kontynuował pracę z dziedziny literatury polskiej i rosyjskiej.
Z relacji córki Fiszmana wynika, że ojciec przyjaźnił się z Xawerym Dunikowskim i Czesławem Miłoszem. W archiwum rodzinnym zachowała się także jego korespondencja z Julianem Tuwimem i Pablem Nerudą.
Samuel Fiszman zmarł w 1999 r. w Bloomington. Został pochowany na Wojskowych Powązkach w Warszawie. (PAP)
ilp/ agz/
