Zabytkowe tkaniny dekorujące relikwie, wśród nich XIII- wieczna unikatowa tkanina z ponad 60. herbami średniowiecznego rycerstwa są eksponowane na Zamku Królewskim w Warszawie.
Podczas prac konserwatorskich w 2010 roku w dawnym opactwie cystersów w Lądzie nad Wartą, gdzie obecnie mieści się Wyższe Seminarium Towarzystwa Salezjańskiego, natrafiono na zespół zabytkowych tkanin dekorujących relikwie głów Towarzyszek św. Urszuli z XIII w. "Wielkim wydarzeniem konserwatorskim i muzealnym" - nazwał to odkrycie dr Przemysław Mrozowski, zastępca dyrektora ds. Naukowych i Muzealnych Zamku Królewskiego w Warszawie.
"Najstarsza, XIII-wieczna, eksponowana właśnie na Zamku tkanina, na której widnieje ponad 60 herbów średniowiecznego rycerstwa wykonana jest dość skomplikowaną techniką – taką, jaką robi się koronki na kołkach - powiedział PAP Mrozowski. - Jest ona z jedwabiu, oplecionego nitką złotą lub srebrną pozłacaną - nie zostało to rozstrzygnięte przez specjalistów" - zaznaczył.
Jak podaje Mrozowski przeważająca część herbów na tkaninie z Lądu została już zidentyfikowana – "wiemy, jakie władztwa i rodziny reprezentowały".
"Najstarsza, XIII-wieczna, eksponowana właśnie na Zamku tkanina, na której widnieje ponad 60 herbów średniowiecznego rycerstwa wykonana jest dość skomplikowaną techniką – taką, jaką robi się koronki na kołkach. Jest ona z jedwabiu, oplecionego nitką złotą lub srebrną pozłacaną - nie zostało to rozstrzygnięte przez specjalistów" - powiedział PAP Mrozowski.
Na wystawie w Zamku Królewskim można zobaczyć oprócz tkaniny z herbami, fragment szaty liturgicznej (alby) z bardzo rzadkim haftem, pergaminową kartę z tekstem psalmów zapisanych minuskułą karolińską - wszystkie z XIII wieku.
Z Lądu przywiezionych zostało pięć czaszek - ta, na której znaleziono najstarszy fragment materiału jest okryta symulakrum: skanem na płótnie, który pokazuje, jak ta tkanina wyglądała na relikwii. Dwie czaszki udekorowane: jedna późnośredniowiecznym jedwabiem, druga - pąsowym i zielonym atłasem z końca XV lub początku XVI wieku są eksponowane w skrzynce, która była wmontonowana w ołtarz w opactwie w Lądzie. Pozostałe dwie obejrzeć można w XIX-wiecznych dekoracjach z pasmanterią luksusową, m.in. tekstylnymi kwiatami. Na ekspozycji znajdują się także szpilki pochodzące z XVIII i XIX wieku, które służyły do upinania ozdób pasmanteryjnych.
W połowie XIII wieku z opactwa w Altenbergu trafiła do Lądu kolekcja relikwii św. Urszuli i jej Towarzyszek (Undecim Milium Virginum – 11 tysięcy Dziewic). Główna część kolekcji to 55 relikwii głów Kolońskich Męczenniczek, eksponowanych obecnie w ołtarzu – relikwiarzu św. Urszuli z 1721 r. w Lądzie.
Kolekcja relikwii św. Urszuli i jej Towarzyszek należy do największych tego typu zbiorów. „To jeden z najcenniejszych zabytków sztuki heraldycznej tego okresu w skali całej Europy” - podkreślił Mrozowski. Jak wyjaśnił, dlatego właśnie podjęto szczegółowe badania i konserwację czterech głów i dekorujących je tkanin. Prace wykonano w latach 2011-2014 w Katedrze Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie pod kierunkiem profesor Heleny Hryszko i księdza doktora Janusza Nowińskiego, kustosza zabytków lądzkiego opactwa.
Rzymsko-brytyjską księżniczkę Urszulę i orszak towarzyszących jej dziewic wymordowali pod Kolonią Hunowie; miało to mieć miejsce ok. 304 lub 451. „To wszystko jest legendą, ale w legendy głęboko wierzono w średniowieczu i wiara jest tak naprawdę rzeczywistością, a nie realia i fakty. Efektem fascynacji rangą tej relikwii jest z pewnością wyposażenie jej w tkaninę, która na pewno może być uznana za królewską pod względem swojej kosztowności i jakości artystycznej” - powiedział Mrozowski.
Ekspozycja w Izdebce Wieży Grodzkiej na Parterze Zamku Królewskiego będzie czynna do 7 lipca. (PAP)
adab/ abe/
