Świętokrzyski Sztetl, czyli nowoczesne muzeum poświęcone dawnym żydowskim miasteczkom Kielecczyzny, powstaje w modernizowanej synagodze w Chmielniku. Otwarcie obiektu zaplanowano na październik.
Według kierującej ośrodkiem edukacyjno–muzealnym Agnieszki Dziarmagi, instytucja ma gromadzić w jednym miejscu wiedzę o sztetlach – dawnych żydowskich miasteczkach - Kielecczyzny. Jak przypomniała Dziarmaga, Chmielnik do wybuchu II wojny światowej było jednym z większych sztetli regionu, zamieszkałym w 80 proc. przez społeczność żydowską, bez większych konfliktów żyjącą obok społeczności polskiej.
Podczas hitlerowskiej okupacji Niemcy wywieźli chmielnickich Żydów do Treblinki, gdzie ich zagazowali. Po społeczności żydowskiej pozostała w miasteczku synagoga. Gmina postanowiła ją odbudować i przekształcić w miejsce pamięci o pokojowych czasach zgodnego współistnienia dwóch kultur.
Podczas hitlerowskiej okupacji Niemcy wywieźli chmielnickich Żydów do Treblinki, gdzie ich zagazowali. Po społeczności żydowskiej pozostała w miasteczku synagoga. Gmina postanowiła ją odbudować i przekształcić w miejsce pamięci o pokojowych czasach zgodnego współistnienia dwóch kultur.
Aktualnie trwa modernizacja i dostosowywanie synagogi do nowej funkcji - muzeum i ośrodka edukacyjnego. Świętokrzyski Sztetl poprzez nowoczesną prezentację muzealną ma pokazać pozytywy życia „obok siebie” w dawnym miasteczku. Koncepcję architektoniczną obiektu przygotowała pracownia Mirosława Nizio.
Sztetl zostanie otwarty w październiku – w 70. rocznicę rozpoczęcia deportacji chmielnickich Żydów do Treblinki.
Ośrodek będzie skupiał wiedzę o 20 najważniejszych sztetlach w regionie, a także organizował wycieczki tematyczne po Kielecczyźnie. Będzie współpracował ze szkołami, uczelniami, środowiskiem artystycznym.
Powstający ośrodek jest organizowany zarówno z myślą o mieszkańcach regionu, jak i o turystach, przede wszystkim zaś o uczniach i studentach oraz środowiskach żydowskich.
Dziarmaga zaznaczyła, że ambicją Chmielnika jest, aby Świętokrzyski Sztetl stał się punktem programu wycieczek z zagranicy. Aby przyciągnąć turystę z Izraela, Europy czy USA, ekspozycja będzie prezentowana w nowoczesnej formule, m.in. poprzez panele dotykowe czy szklane ekrany. Eskponowane będą jednak także tradycyjne eksponaty.
W centralnym miejscu synagogi znajdzie się wykonana ze szkła rekonstrukcja XVII-wiecznej bimy - namiotu do wykładania i czytania Tory. W obiekcie będzie także sala kinowa i konferencyjna.
Wizyta w Muzeum ma być wędrówką przez historię, od momentu pojawienia się Żydów w Chmielniku, przez okres 20-lecia międzywojennego, lata Holokaustu, czasy powojenne, po współczesność.
Całkowity koszt inwestycji to ok. 7 mln zł. Gmina otrzymała na ten cel 4 mln zł dofinansowania z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego oraz promesę na 1 mln zł z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Żydzi osiedlali się w Chmielniku od XVII wieku. Chmielnicka synagoga była trzecią pod względem wielkości na Kielecczyźnie.
Od ponad dekady Chmielnik buduje swoją tożsamość odwołując się do dialogu z dawnymi mieszkańcami. Co roku w czerwcu odbywają się Spotkania z Kulturą Żydowską, w których uczestniczą goście z różnych stron świata. W marcu 2009 roku Chmielnik otrzymał nagrodę im. ks. Stanisława Musiała przyznaną przez krakowskie stowarzyszenie Klub Chrześcijan i Żydów "Przymierze" za inicjatywy na rzecz pojednania polsko-żydowskiego i chrześcijańsko-żydowskiego. (PAP)
agn/ hes/
