Narodowe Centrum Kultury i miasto Wrocław - jako gospodarz Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 roku - postulują o wpisanie do Protokołu Dodatkowego Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności prawa do kultury. Takiego wpisu Europejska Konwencja Praw Człowieka nie posiada, choć zapisano w niej m.in. wolność słowa, prawo do nauki czy prawo do wolności i bezpieczeństwa.
Narodowe Centrum Kultury i Wrocław, jako gospodarz Europejskiej Stolica Kultury w 2016 r., są inicjatorami rozpoczęcia procesu, mającego na celu wpisanie prawa do kultury do Konwencji.
Na potrzebę uzupełnienia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka o wpis dotyczący kultury, zwrócił uwagę w rozmowie z PAP, dyrektor Narodowego Centrum Kultury Krzysztof Dudek. "Dyskusja, którą toczymy już od dwóch lat na ten temat uświadamia, że zaczynamy postrzegać kulturę jako ważny czynnik funkcjonowania całego społeczeństwa. To jest dużą wartością samo w sobie, ale jeżeli kultura znajdzie się w katalogu najważniejszych praw człowieka - będzie to jednoznaczny sygnał i zarazem potwierdzenie, że kultura jest tak samo ważna jak np. prawo do wolności, prawo do sprawiedliwego procesu, do swobody wypowiedzi. Włączenie kultury do katalogu podstawowych praw podniesie rangę kultury" - ocenił Dudek.
Europejska Konwencja Praw Człowieka to międzynarodowa konwencja Rady Europy uchwalona 1950 r.; weszła w życie 1953 r. Określiła niezbywalne prawa i wolności każdego człowieka, zobowiązała państwa-sygnatariuszy do ich zagwarantowania i ustanowiła mechanizm sądowy i organy kontroli przestrzegania tych praw. Została ratyfikowana przez 47 państw, w tym Polskę (w 1993 r.).
Zapisy o prawie do kultury znajdują się w kilkunastu aktach prawa międzynarodowego - m.in. w Międzynarodowym Pakcie Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych i w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Prawo do kultury jest w nich zapisane w różny sposób - od wzmianek po duże artykuły, rozmaicie też prawo do kultury traktują. Najbardziej istotny jest jednak fakt, że wpis do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka pozwoliłby na zgłaszanie skarg ws. naruszenia prawa do kultury do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, na co nie pozwalają inne akty.
"Europejska Konwencja Praw Człowieka to akt niezwykle skuteczny. Tymczasem z aktów o niższej randze, które mają w sobie zapisane prawo do kultury, tak naprawdę niewiele wynika. Przede wszystkim, nie pozwalają one obywatelom na dochodzenie swoich praw. Międzynarodowa Konwencja Praw Człowieka nabiera wyjątkowego charakteru dzięki możliwości złożenia skargi do Strasburga. Dlatego najwyższy czas, żeby w tym najważniejszym akcie europejskim zapis o prawie do kultury się znalazł" - tłumaczył Dudek.
Narodowe Centrum Kultury zorganizowało już w tej sprawie serię różnego rodzaju spotkań i konferencji w Polsce, z udziałem międzynarodowych ekspertów - ostatnia odbyła się w dniach 6-7 listopada w Warszawie.
"Teraz chcemy przejść do kolejnego etapu - zainteresowania przedstawicieli Rady Europy wnioskiem o wpisanie prawa do kultury do konwencji i próbą przeforsowania go na zgromadzeniu parlamentarnym Rady Europy (...). Zorientujemy się na jakie poparcie można liczyć w tej sprawie. Idealnie byłoby, gdyby taki zapis znalazł się w protokole dodatkowym konwencji wraz z końcem 2016 roku - kiedy Wrocław będzie kończył projekt związany z Europejską Stolicą Kultury" - powiedział PAP Dudek.
Europejska Konwencja Praw Człowieka, (właśc. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, ang. Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms) to międzynarodowa konwencja Rady Europy uchwalona 1950 r.; weszła w życie 1953 r. Określiła niezbywalne prawa i wolności każdego człowieka, zobowiązała państwa-sygnatariuszy do ich zagwarantowania i ustanowiła mechanizm sądowy i organy kontroli przestrzegania tych praw. Została ratyfikowana przez 47 państw, w tym Polskę (w 1993 r.). Na podstawie Konwencji powołano do życia Europejski Trybunał Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu. Konwencja była wielokrotnie uzupełniana przez protokoły dodatkowe.
Narodowe Centrum Kultury jest państwową instytucją kultury, nad którą nadzór sprawuje minister kultury. Zadaniem statutowym NCK jest zajmowanie się kulturą, w różnych jej aspektach. NCK prowadzi m.in. akcję "Kultura się liczy", związaną z promowaniem kultury w sferach biznesu i jej wpływem na rozwój gospodarczy.
Agata Zbieg (PAP)
agz/ ls/
