Gustaw Herling-Grudziński. Fot. PAP/G. Rogiński
15 lat temu, 4 lipca 2000 r. w Neapolu zmarł Gustaw Herling-Grudziński, jeden z najciekawszych polskich pisarzy XX w., autor m.in. "Innego świata" i "Dziennika pisanego nocą"; więzień sowieckich łagrów, żołnierz 2. Korpusu Polskiego, uczestnik bitwy o Monte Cassino.
Gustaw Herling-Grudziński urodził się w 1919 roku i wychował na Kielecczyźnie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, pisywał dla czasopism "Ateneum", "Pion" i "Nowy Wyraz".
Po wybuchu wojny, w marcu 1940 roku, Herling-Grudziński próbował przedostać się z okupowanego przez Rosjan Grodna na Litwę, skąd łatwiej było przedostać się na Zachód. Wynajęci przez niego przemytnicy okazali się jednak być na usługach NKWD. Grudziński został aresztowany i skazany na 5 lat pobytu w obozach.
Poprzez więzienia w Witebsku, Leningradzie i Wołogdzie trafił do łagru w Jercewie pod Archangielskiem. 20 stycznia 1942, po dramatycznej głodówce protestacyjnej, został stamtąd zwolniony na mocy obowiązującego już od niemal pół roku układu Sikorski-Majski. Wstrząsający opis rzeczywistości obozowej zawarł później w książce "Inny świat".
W marcu 1942 roku Herling-Grudziński przyłączył się do armii gen. Władysława Andersa. Walczył m.in. o Monte Cassino, za co otrzymał order Virtuti Militari.
Po wojnie zdecydował się pozostać na emigracji. W Londynie był publicystą tygodnika "Wiadomości". Współtworzył też i redagował paryską "Kulturę". W połowie 1946 Herling-Grudziński przeniósł się do Włoch. W latach 1952-1955 Herling-Grudziński pracował dla Radia Wolna Europa w Monachium.
W 1955 r. osiadł na stałe w Neapolu, jego drugą żoną była Lidia, córka włoskiego filozofa Benedetto Crocego. Najważniejsze dzieła Herlinga-Grudzińskiego to "Inny świat" i wielotomowy, pisany od 1971 roku do śmierci pisarza "Dziennik pisany nocą".
Gustaw Herling-Grudziński zmarł 4 lipca 2000 roku w Neapolu. (PAP)
mch/ aszw/
