„Żołnierze Wyklęci. Niezłomni Bohaterowie nienazwanego powstania”
Osiem postaci: gen. Augusta Emila Fieldorfa - dowódcę Kedywu AK, ppłka Stanisława Kasznicę - komendanta NSZ, rtm. Witolda Pileckiego - dobrowolnego więźnia Auschwitz, mjra Zygmunta Szendzielarza - dowódcę V Wileńskiej Brygady AK, mjra Hieronima Dekutowskiego - dowódcę oddziałów partyzanckich AK i WiN, mjr Bolesława Kontryma - cichociemnego, kmdra Stanisława Mieszkowskiego - obrońcę Wybrzeża w 1939 r. i por. Jana Rodowicza - bohatera akcji pod Arsenałem prezentuje wystawa „Żołnierze Wyklęci. Niezłomni Bohaterowie nienazwanego powstania” w Muzeum Wojska Polskiego.
W gablotach umieszczono dokumenty ze zbiorów Instytutu Pamięci Narodowej i Centralnego Archiwum Wojskowego, spośród których wiele pokazywanych jest po raz pierwszy. Towarzyszą im zdjęcia, odznaczenia wojskowe, broń, przedmioty osobiste i korespondencja z bliskimi. Wiele obiektów to pamiątki ze zbiorów rodzinnych. „Byłam mile zaskoczona, że rodziny same prowadzą własną dokumentację o Żołnierzach Niezłomnych (…). Wszystkie te przedmioty traktowane są przez nie z ogromną troską” – powiedziała PAP kuratorka wystawy Julia Pronobis.
Wśród eksponatów zobaczyć można między innymi pięć kenkart wystawionych na różne nazwiska, którymi w latach 40. posługiwał się rotmistrz Pilecki, jego więzienny grzebień, broszkę podarowaną córce Zofii na 13. urodziny i napisany do niej list. W gablocie poświęconej Stanisławowi Kasznicy znalazł się wykonany przez niego w więzieniu ryngraf z chleba. Jak powiedziała kuratorka „Jest to rzecz zupełnie unikatowa, pokazująca determinację, siłę i wiarę Kasznicy”. „Dokumentem spajającym ekspozycję są protokoły wykonania wyroków śmierci. Te mamy w przypadku wszystkich żołnierzy” – dodała.
Na ekspozycji umieszczono także plansze z biogramami dygnitarzy i funkcjonariuszy bezpieki komunistycznej: Bolesława Bieruta, Julii Brystygier, Heleny Wolińskiej, Jerzego Kędziory, Józefa Różańskiego, Aleksandra Dreja i Piotra Śmietańskiego. „Historia Żołnierzy Wyklętych nie cyłaby pełna bez ukazania ich oprawców” – tłumaczyła Julia Pronobis.
Część poświęconą ośmiu żołnierzom uzupełnia wideo z rekonstrukcją sceny rozstrzelania i fotografie wykonane przez Piotra Życieńskiego w trakcie ekshumacji na terenie kwatery "Ł" Cmentarza Wojskowego na Powązkach.
„Jest to pierwsza z cyklu wystaw o Żołnierzach Niezłomnych” – zaznaczyła Pronobis. Muzeum planuje przybliżyć również innych bohaterów podziemia.
Wystawa jest częścią obchodów ku czci Żołnierzy Wyklętych 2016 objętych patronatem prezydenta Andrzeja Dudy. Została przygotowana we współpracy z Fundacją Łączka i Instytutem Pamięci Narodowej. Oglądać ją można do 20 marca.
ewo/ ls/
