Jedna z plansz wystawy „Nowa Huta undergrand”. Źródło: MHP
W Alei Róż w Nowej Hucie, w miejscu gdzie kiedyś stał pomnik Lenina, otwarto w sobotę wystawę plenerową "Nowa Huta Underground. XXX rocznica powstania Tajnej Komisji Robotniczej Hutników NSZZ +Solidarność+". Z okazji rocznicy w Nowohuckim Centrum Kultury odbyła się uroczysta akademia, podczas której orderami i odznaczeniami uhonorowani zostali zasłużeni działacze komisji.
Wystawę plenerową w Alei Róż przygotowało Muzeum PRL-u, będące krakowskim oddziałem Muzeum Historii Polski. Na planszach zaprezentowano m.in. dokumenty i nieznane dotąd fotografie z prywatnych archiwów. "Chcieliśmy przypomnieć i spopularyzować fenomen nowohuckiej opozycji podziemnej; oddać hołd bohaterom drugiego i trzeciego planu i pokazać całą tę niezwykle sprawną tkankę społeczną, jaka wówczas powstała, prowadzącą działalność społeczną, oświatową, edukacyjną i wydawniczą" - powiedziała Jadwiga Emilewicz z Muzeum PRL-u.
Z okazji rocznicy prezydent Bronisław Komorowski odznaczył Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski Wojciecha Marchewczyka, a pozostałych 25 działaczy Krzyżami Oficerskimi i Krzyżami Kawalerskimi OOP oraz Złotymi Krzyżami Zasługi. W imieniu prezydenta odznaczenia wręczył jego doradca Jan Lityński.
"Hutnicza Solidarność była fenomenem niespotykanym w żadnym innym kraju. Fakt, że ludzie ukrywający się mogli liczyć na to, że znajdą schronienie w dowolnym domu, był fenomenem zrodzonym z niepodległościowego ducha Polski i z ducha Solidarności" - powiedział Lityński.
"Hutnicza Solidarność była fenomenem niespotykanym w żadnym innym kraju. Fakt, że ludzie ukrywający się mogli liczyć na to, że znajdą schronienie w dowolnym domu, był fenomenem zrodzonym z niepodległościowego ducha Polski i z ducha Solidarności" - powiedział Lityński.
W odczytanym przez niego liście prezydent Bronisław Komorowski złożył działaczom podziemnej nowohuckiej Solidarności wyrazy najwyższego szacunku i podziękowania, podkreślając, że "był to jeden z najlepiej zorganizowanych ośrodków podziemnej Solidarności w naszym kraju".
Podczas spotkania zaprezentowano także historię powstania TKRH i jej znaczenie oraz wspomnienia ludzi, którzy ją tworzyli. Wyświetlono również film "Solidarność Nowej Huty 82-89" w reż. Bogusława Gizy.
W ramach obchodów 30. rocznicy utworzenia Tajnej Komisji Robotniczej Hutników uruchomiona została specjalna strona internetowa poświęcona tej inicjatywie. Rocznicy poświęcony także został wrześniowy okolicznościowy numer czasopisma "Sowiniec".
"Trzeba obchodzić takie rocznice, ponieważ jest to nasza najnowsza historia, a w całym ruchu Solidarnościowym, także tym podziemnym, po ogłoszeniu stanu wojennego, należy upatrywać źródeł państwowości III Rzeczpospolitej" - powiedział PAP Marek Lasota z krakowskiego oddziału IPN. Jak dodał, krakowski IPN razem z innymi instytucjami realizuje także duży projekt badawczy, którego celem jest opracowanie pełnej historii Nowej Huty.
"Nie było wtedy łatwo i nic nie było oczywiste, ale kiedy zorientowaliśmy się, że trzeba nastawić się na dłuższą drogę do wolności, uznaliśmy, że jest potrzeba stworzenia jakiejś organizacji" - mówił PAP podczas obchodów jeden z organizatorów komisji i koordynator obchodów rocznicowych Maciej Mach.
"Nie było wtedy łatwo i nic nie było oczywiste, ale kiedy zorientowaliśmy się, że trzeba nastawić się na dłuższą drogę do wolności, uznaliśmy, że jest potrzeba stworzenia jakiejś organizacji" - mówił PAP podczas obchodów jeden z organizatorów komisji i koordynator obchodów rocznicowych Maciej Mach.
Przypomniał, że komisja ujawniła się 21 listopada 1988 podczas mszy w Mogile, natomiast formalnie rozwiązała się w 1989 roku podczas II Zjazdu NSZZ "Solidarność" Kombinatu Metalurgiczngo. "Wtedy zdaliśmy sprawozdanie nowo wybranym władzom naszego związku, przekazaliśmy fundusze i przestaliśmy funkcjonować jako Tajna Komisja Robotnicza Hutników" - powiedział.
Tajna Komisja Robotnicza Hutników NSZZ "Solidarność" powstała w ówczesnej Hucie im. Lenina we wrześniu 1982 r. jako podziemne kierownictwo zdelegalizowanego przez komunistów związku na terenie kombinatu. TRKH prowadziła działalność do 1989 r. w oparciu o Społeczny Fundusz Pomocy Pracowniczej oraz Duszpasterstwo Hutników przy parafii pw. Matki Boskiej Częstochowskiej na os. Szklane Domy. Wydawała własne pismo "Solidarność Hutników". Opór przeciw wprowadzeniu stanu wojennego i działalność konspiracyjną połączyła skutecznie z inicjatywami wspierającymi prześladowanych hutników i ich rodziny. (PAP)
hp/ itm/
