19 listopada o godz. 17.30 w stołecznym Centrum Edukacyjne IPN „Przystanek Historia” im. Janusza Kurtyki, ul. Marszałkowska 21/25, odbędzie się uroczysta prezentacja albumu „Generał Kazimierz Sosnkowski (1885–1969).
W dyskusji wezmą udział autor Jerzy Kirszak, prof. Grzegorz Nowik, prof. Zbigniew Wawer. Poprowadzi ją dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN dr Andrzej Zawistowski. Gościem specjalnym będzie syn Generała Piotr Sosnkowski.
***
Jeśliby wśród maturzystów urządzić plebiscyt na najważniejszych polityków polskich XX wieku, to można się w ciemno założyć, że Kazimierz Sosnkowski nie znalazłby się w pierwszej dziesiątce. Więcej, prawdopodobnie mało który z młodych ludzi w ogóle umieściłby go na swojej liście. Wielka szkoda i niesprawiedliwość.
Jerzy Kirszak wydanym przez Instytut Pamięci Narodowej albumem „Generał Kazimierz Sosnkowski 1885–1969” próbuje wprowadzić do świadomości społecznej i oddać sprawiedliwość człowiekowi niezwykle zasłużonemu dla Polski. Wojskowemu, politykowi, ale także miłośnikowi sztuk pięknych i głowie rodziny.
W rzeczywistości była to postać niezwykła, nawet jak na burzliwą polską historię XX wieku. Na jego życiu w decydującym stopniu zaciążyło wydarzenie z lutego 1906 roku. Jako 21-letni młody mężczyzna, już należący do Polskiej Partii Socjalistycznej i notowany przez carską Ochranę, po raz pierwszy zobaczył i usłyszał Józefa Piłsudskiego. Było to na VIII zjeździe PPS we Lwowie. – Duch jego przemówień porywał mnie – autor albumu przytacza słowa Sosnkowskiego. Ale to było coś więcej. Przyszły generał i Naczelny Wódz podjął decyzję na kilkadziesiąt lat, jeśli nie na całe życie. Postanowił wstąpić do kierowanej przez Piłsudskiego Organizacji Bojowej PPS. Był przy Marszałku w ważnych i przełomowych chwilach. Razem przybyli do Warszawy 10 listopada 1918 roku. Godzina próby przyszła w maju 1926 roku.. – Nie potrafił sprostać dylematowi – czy ma pozostać wierny rządowi i prezydentowi, czy starej przyjaźni z Piłsudskim – tak Jerzy Kirszak referował najczęściej pojawiające się wytłumaczenia nieudanej próby samobójczej, jaką podjął Sosnkowski 13 maja 1926. Podobno obaj nigdy w rozmowach nie poruszyli tematu dramatycznej decyzji generała. Ich stosunki stały się poprawne, ale już bez wcześniejszej zażyłości.
Dalsze życie generała też było pełne dramatycznych zwrotów i trudnych decyzji. Przegrana walka we Wrześniu, niełatwa współpraca z Sikorskim w Londynie, złożenie dymisji po podpisaniu układu Sikorski-Majski, objęcie stanowisko Naczelnego Wodza po śmierci Sikorskiego, poczucie opuszczenia przez Aliantów w czasie Powstania Warszawskiego, odwołanie z funkcji Naczelnego Wodza, gorycz emigracji.
Przygotowany przez Kirszaka album jest wydawnictwem wyjątkowym. Zawiera obszerny szkic biograficzny, poruszający wszystkie najważniejsze epizody z życia generała. Również te najtrudniejsze, bez omijania spraw drażliwych, jak na przykład postawa generała Andersa wobec nacisków Anglików na odwołanie Sosnkowskiego z funkcji Naczelnego Wodza. Największą wartością i atrakcją albumu jest jednak jego wspaniała szata graficzna, niezwykle bogata warstwa ikonograficzna, pełna niepublikowanych zdjęć i dokumentów. Wzruszające są fragmenty poświęcone rodzinie, zwłaszcza Pięciu Budrysom, synom generała.
(IPN)
