Teren byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Fot. PAP/J. Bednarczyk
"Golgota naszych czasów" - tak Jan Paweł II nazwał były obóz Auschwitz. Stworzone przez Niemców w Oświęcimiu miejsce kaźni ponad miliona ludzi to symbol Holokaustu i męczeństwa narodów.
Jan Paweł II, który odwiedził były obóz podczas pierwszej pielgrzymki do Polski w 1979 r., mówił, że Auschwitz jest "rozrachunkiem z sumieniem ludzkości". Podkreślał, że to także miejsce, w którym trzeba "przy odwiedzinach pomyśleć z lękiem o tym, gdzie leżą granice nienawiści". 27 lat później papież Benedykt XVI, stojąc nieopodal ruin ogromnych krematoriów Auschwitz II-Birkenau, prosił Boga o dar pojednania i pokoju.
Niemcy utworzyli obóz na południu okupowanej Polski, w położonym ok. 50 km od Krakowa kilkunastotysięcznym Oświęcimiu, którego nazwę zmienili na Auschwitz. Obóz koncentracyjny powstał jako miejsce odosobnienia i wyniszczenia Polaków. Pierwszy transport polskich więźniów politycznych dotarł do niego z więzienia w Tarnowie 14 czerwca 1940 r. Dwa lata później został on rozbudowany o obóz, który Niemcy zlokalizowali w pobliskiej wsi Brzezinka. Auschwitz II-Birkenau stał się miejscem masowej zagłady Żydów. Kompleks dopełniła sieć podobozów, tworzonych głównie przy zakładach przemysłowych i gospodarstwach rolnych.
Początkowo najliczniejszą grupę więźniów stanowili Polacy. W połowie 1942 r. ich liczba zrównała się z Żydami, których coraz liczniejsze transporty w ramach realizowanego przez Niemców tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej docierały do obozu z krajów okupowanych przez Rzeszę i sojuszniczych. Większość deportowanych wkrótce po przywiezieniu trafiała do komór gazowych wybudowanych w Birkenau. Od 1943 r. liczba więźniów żydowskich stanowiła większość.
W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 miliona osób, głównie Żydów, a także dziesiątki tysięcy Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.
Tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej Niemcy wyprowadzili z obozu w marszach ewakuacyjnych na Zachód ok. 56 tys. więźniów. W Auschwitz i Birkenau pozostało 7 tys. osób - chorych, wyczerpanych oraz dzieci. 27 stycznia 1945 r. wyzwolili ich czerwonoarmiści.(PAP)
szf/ mow/
