Rzeźba Orfeusza we Wrocławiu. Fot. PAP/M. Kulczyński
Spektakl muzyczny Andrzeja Kwiecińskiego "Personaggi: Euridice" to nowa wizja antycznego mitu o Orfeuszu. Światowe prawykonanie odbędzie się w niedzielę 11 grudnia w Nowym Teatrze w Warszawie.
"Pomysł zrodził się przede wszystkim z mojej miłości do muzyki wczesnego baroku" - powiedział podczas czwartkowej konferencji prasowej Andrzej Kwieciński.
Spektakl przygotował wspólnie z francuską pisarką i reżyserką teatralną Nathalie Gendrot - autorką libretta opartego na "Georgikach" Wergiliusza i "Metamorfozach" Owidiusza - oraz choreografem Robertem Wasiewiczem. Wykonawcami są Chór Polskiego Radia i Polska Orkiestra Radiowa pod dyrekcją Szymona Bywalca.
"Mitem orfickim zafascynowany byłem od dawna, a przede wszystkim brakiem istnienia w nim głównej bohaterki. Bo przecież w barokowych utworach Eurydyka niemalże nie istnieje. Należy do wymiaru stworzonego z mirażu, iluzji, nawet jej śmierć jest dziełem przypadku. Orfeusz jest bohaterem silnym, tajemniczym i tragicznym. Eurydyka właściwie sama nie wie, kim jest. W moim utworze stara się wyrwać z tego nieistnienia" – wyjaśnił kompozytor.
Pracując nad utworem, Kwieciński sięgnął do wielu historycznych opracowań mitu, by sprawdzić jak temat potraktowali twórcy dawnych wieków. "Aby zbudować libretto utworu przewertowałem ponad 20 oper z okresu baroku. Większość z nich poświęcona jest Orfeuszowi i Eurydyce, ale niestety w żadnej z nich Eurydyka nie istnieje. Zainspirowała mnie również poezja Leśmiana. Tutaj to nieistnienie jest przecież tak bardzo istotne. Podobnie, więc jest w moim utworze, gdzie Eurydyka stara się stworzyć z tego nieistnienia" – powiedział kompozytor.
"Historia o Orfeuszu i Eurydyce, ta głęboko zakorzeniona w kulturze i naszym sposobie myślenia jest całkowicie zmaskulinizowana" - stwierdziła Nathalie Gendrot, podkreślając, że to Orfeusz śpiewa, gra, tworzy. To on ma władzę nad życiem i śmiercią. Eurydyka jest obiektem biernym. Według mitu umarła w dzień swojego ślubu. By ją odzyskać, Orfeusz zstępuje do piekieł i śpiewem oczarowuje mieszkające tam bóstwa. Pozwalają mu zabrać żonę, pod warunkiem, że ani razu na nią nie spojrzy zanim nie dotrą do świata żywych. Eurydyka podąża za Orfeuszem, jednak on nie może się oprzeć i zerka na nią. Co sprawia, że Eurydyka musi wrócić do krainy śmierci.
Pracując nad utworem, Andrzej Kwieciński sięgnął do wielu historycznych opracowań mitu, by sprawdzić jak temat potraktowali twórcy dawnych wieków. "Aby zbudować libretto utworu przewertowałem ponad 20 oper z okresu baroku. Większość z nich poświęcona jest Orfeuszowi i Eurydyce, ale niestety w żadnej z nich Eurydyka nie istnieje. Zainspirowała mnie również poezja Leśmiana. Tutaj to nieistnienie jest przecież tak bardzo istotne. Podobnie, więc jest w moim utworze, gdzie Eurydyka stara się stworzyć z tego nieistnienia" – mówił.
"Zdecydowaliśmy się na nową wizję antycznego mitu; odnosimy się do współczesnej ludzkiej egzystencji, odważyliśmy się spojrzeć na ten wielowiekowy mit z feministycznego punktu widzenia" - mówiła Gendrot. "Odwróciliśmy sytuację: na scenie znajduje się tylko Eurydyka. Orfeusz nie pojawia się na niej ani razu. Eurydyka jest sama - od urodzenia do śmierci. Orfeusz jest obecny w jej śpiewie" - wyjaśniła.
Andrzej Kwieciński (rocznik 1984) studiował na wydziale kompozycji Królewskiego Konserwatorium w Hadze w Holandii. Jego utwory były wykonywane m.in na festiwalach Gaudeamus Muziekweek, Klang!, Musica Polonica Nova, Turning Sounds, Warszawska Jesień.
Był stypendystą ministra kultury (2005-2006), holenderskiego ministerstwa kultury „Huygens Scholarship” (2008-2009), fundacji Schuurman Schimmel-van Outeren Stichting (2009) oraz Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego (2010). W 2010 r. otrzymał 1. nagrodę w Konkursie Kompozytorskim ‘Young Masters XXI'. W 2014 na 61. Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów jego utwór „Canzon de’ baci” otrzymał pierwszą lokatę w kategorii kompozytorów do 30 roku życia, rekomendację w kategorii ogólnej oraz nagrodę specjalną UNESCO International Music Council oraz Radio France.
Nathalie Gendrot (rocznik 1981) jest francuską pisarką i reżyserką teatralną. Zaczynała w 2009 r., jako asystentka reżysera w teatrach operowych. Jako dramaturg, Nathalie Gendrot regularnie współpracuje z Opéra National de Bordeaux oraz Opéra de Nice. Publikuje w magazynie "L’Avant-scene Opéra". Jej pierwsza opublikowana książka to esej filozoficzny o autobiografiach Casanovy i Kierkegaarda, wydany w 2010 r. przez Editions L’Harmattan. Kolejne trzy – opowieści o codziennym życiu dzieci w czasach II Wojny Światowej – zostały wydane nakładem Wartberg Edition. "Personaggi: Euridice" to jej pierwsze libretto.
Spektakl dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu "Kolekcje" priorytet "Zamówienia kompozytorskie", realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca. (PAP)
abe/pat/
