Symbol Polski Walczącej. Fot. PAP/D. Kulaszewicz
Harcerka Szarych Szeregów, twórczyni "Kotwicy", symbolu Polski Walczącej - Anna Smoleńska zginęła w marcu 1943 r. w niemieckim obozie Auschwitz. Miała 23 lata. 28 lutego przypada 97. rocznica jej urodzin.
Smoleńska urodziła się w 1920 r. Studiowała historię sztuki na tajnym Uniwersytecie Warszawskim, była harcerką. W Szarych Szeregach działała w konspiracyjnej organizacji małego sabotażu "Wawer". Była też łączniczką sekretarz redakcji "Biuletynu Informacyjnego" AK Marii Straszewskiej.
W pierwszych miesiącach 1942 r. Biuro Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK ogłosiło konkurs na znak dla organizacji. Spośród 27 projektów wybrano "Kotwicę" zaprojektowaną przez Annę Smoleńską. Historyk z Muzeum Auschwitz Adam Cyra wyjaśnił, że czynnikiem decydującym była jej czytelność. "Symbol Polski Walczącej łączył w sobie literę +P+ jak Polska i +W+ jak walka. Był stosunkowo łatwy do wykonania" - powiedział.
Jako pierwsi "Kotwicę" wykorzystali członkowie organizacji "Wawer". 20 marca 1942 r. umieścili ją na murach budynków okupowanej Warszawy.
"Biuletyn Informacyjny" AK z 16 kwietnia 1942 r. pisał o symbolu: "Już od miesiąca na murach Warszawy rysowany jest znak kotwicy. Rysunek kotwicy jest robiony tak, że jego górna część tworzy literę +P+, zaś część dolna - literę +W+. Pewna ilość napisów objaśnia, że znak kotwicy jest znakiem Polski Walczącej. Zapoczątkowany być może przez jakiś zespół - znak ten stał się już własnością powszechną () Nie umiemy wytłumaczyć popularności tego znaku () Być może działa tu chęć pokazania wrogowi, że mimo wszystko - nie złamał naszego ducha () Może na wyobraźnię +rysowników+ działa symbolika kotwicy - znaku nadziei".
3 listopada 1942 r., po nieudanej próbie aresztowania redaktora naczelnego „Biuletynu Informacyjnego” Aleksandra Kamińskiego, a także Marii Straszewskiej, Niemcy aresztowali Annę Smoleńską wraz z rodzicami, siostrą oraz bratem i jego żoną. Umieścili ich w więzieniu na Pawiaku.
27 listopada 1942 r. z Pawiaka do Auschwitz zostały deportowane 53 kobiety, w tym Anna, jej matka Eugenia i siostra Janina, a także żona brata Danuta. "Większość przywiezionych wówczas warszawianek należała do organizacji +Wawer+. Zatrzymano je podczas aresztowań, 3 listopada, w różnych lokalach kontaktowych na terenie Warszawy" - powiedział Cyra. Do obozu trafił tego dnia też brat Stanisław.
Żadna z kobiet z rodziny Smoleńskich nie przeżyła Auschwitz. Żona brata Anny – Danuta, prawnik, straciła życie 13 stycznia 1943 r. Matka Eugenia, inżynier chemik, zginęła 8 marca 1943 r., a siostra Janina, doktor chemii i biologii, cztery dni później. Akt zgonu Anny Smoleńskiej Niemcy wystawili 30 marca 1943 r. Jako datę śmierci podali w nim dzień 19 marca. Przyczyną miało być "zapalenie opłucnej".
Ojciec Anny - profesor chemii na Politechnice Warszawskiej Kazimierz Smoleński, był przez kilka miesięcy więziony na Pawiaku. 13 maja 1943 r. został rozstrzelany przez Niemców w Lesie Kabackim. Miał 57 lat.
Wojnę przeżył jedynie brat - Stanisław. W marcu 1943 r. Niemcy przenieśli go do obozu Gross-Rosen, a miesiąc później do Sachsenhausen. Po wojnie powrócił do stolicy, gdzie rozpoczął pracę w Polskim Radiu. Zmarł w Warszawie 24 stycznia 1986 r.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. W Auschwitz Niemcy uwięzili 140-150 tys. Polaków, z tego ok. 70 tys. zginęło.(PAP)
szf/ mow/
