Korespondencja rodzinny Massalskich z lat 1914-1921 znalazła się w pierwszym tomie inicjatywy Seria Świętokrzyska „Dzienniki, Wspomnienia, Pamiętniki, Listy”. Seria ma zawierać niepublikowane wcześniej źródła do dziejów regionu.
Pierwszą publikację zaprezentowano we wtorek podczas konferencji prasowej w Kielcach.
Seria z historycznymi dokumentami mieszkańców ziemi świętokrzyskiej powstała w ramach projektu realizowanego przez kieleckie instytucje: Archiwum Diecezjalne, Archiwum Państwowe, Delegaturę Instytutu Pamięci Narodowej, Muzeum Historii Kielc, Muzeum Narodowe, Bibliotekę Uniwersytecką Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Instytut Historii UJK oraz Wojewódzką Bibliotekę Publiczną.
„Jako środowisko naukowe regionu świętokrzyskiego, możemy się tym projektem poszczycić, bo choć wypływa on z regionu, ma ogólnopolski charakter – seria ma bowiem wartość także źródłoznawczą. Nasza intencją było, by te materiały historyczne trafiały zarówno do naukowców, jak i do osób, które interesują się historią – jest to bowiem bardzo barwny materiał” – podkreśliła naczelnik kieleckiej delegatury IPN dr Dorota Koczwańska-Kalita.
Pierwszy tom pt. „Listy z frontu i na front. Korespondencja rodziny Massalskich (1914–1921)” opracował i opatrzył wstępem prof. Adam Massalski – historyk, który jest szefem Rady Redakcyjnej i Rady Naukowej całego projektu. Dokumenty zawierają opisy wydarzeń z walk II brygady Legionów Polskich z różnych kampanii, obrony Lwowa i wojny polsko-bolszewickiej. Oddają także ówczesne nastroje w Kielcach, padają też w nich nazwiska różnych kieleckich rodzin.
Zawartą w książce korespondencję „z frontu” przesyłali trzej legioniści, bracia Massalscy - Zygmunt, Leon oraz Tadeusz Feliks – głównie do swojej siostry Stanisławy, ówczesnej kieleckiej bibliotekarki oraz do brata Edmunda, wówczas współpracownika Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. W tomie znalazła się też korespondencja Stanisławy i Edmunda.
Jak wyjaśnił prof. Massalski pomysł wydanie rodzinnej korespondencji z czasów I wojny światowej pojawił się przed dwoma laty – kiedy porządkował domowe archiwa. Jak zaznaczył, w jednym z listów jaki jego ojciec Tadeusz pisał z wojny do siostry znalazł się przekaz, w którym zaznaczył on, że oboje muszą dbać o te listy, bo są one źródłem historycznym. „Niektóre z listów maja charakter reportaży, które dzisiaj dziennikarze z powodzeniem mogliby wysyłać na konkursy – są tak zręcznie napisane” – ocenił prof. Massalski.
Na opublikowany zbiór składa się 187 kart pocztowych i listów. W książce znajdują się także fotografie z frontu i fotokopie niektórych listów.
Oryginalna korespondencja została przekazana do Archiwum Państwowego w Kielcach. „Będą tu wieczyście przechowywane, zostały odpowiednio zabezpieczone i są w trakcie opracowania, skanowania” – wyjaśniał dyrektor instytucji Wiesława Rutkowska. Jak zaznaczyła, jest pod wrażeniem dojrzałości młodych ludzi - autorów korespondencji. „W tych listach nie ma smutku, tylko ogromna radość i przekonanie, że uczestniczą w czymś wielkim” – oceniła Rutkowska.
Promocja książki odbędzie się w środę, w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Kielcach.
W przyszłym roku mają się ukazać kolejne cztery publikacje serii: „Dziennik +Staszka+” – z zapiskami żołnierza Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury”, Stanisława Wolffa, „Dokumenty do dziejów Legionów Polskich” – ze spuścizny Stanisława Durleja, „Tatuś wasz jest w Rosji” – listy kieleckich katyńczyków oraz kronika parafii Imielno z lat I wojny światowej (tamtejsza plebania była sztabem stacjonujących na pobliskiej linii frontu wojsk austriackich).
Pomysłodawcy projektu, którego celem jest edycja i wydawanie źródeł do dziejów regionu świętokrzyskiego, apelują o zgłaszanie się osób, które w domowych archiwach posiadają dokumenty, mogące posłużyć do stworzenia koncepcji następnych tomów serii. (PAP)
Katarzyna Bańcer
ban/ agz/
