„Świadek Historii” - honorowe wyróżnienie przyznawane przez IPN. Fot. PAP/R. Pietruszka
Stowarzyszenie Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Gryf” z Koszalina i działaczka Solidarności Alina Krystosiak zostali uhonorowani nagrodą IPN "Świadek historii". W środę w Szczecinie wyróżniono też cztery innych osoby, w tym jedną pośmiertnie.
Nagroda "Świadek Historii" jest przyznawana w poszczególnych regionach kraju osobom, a także stowarzyszeniom, instytucjom i organizacjom społecznym zasłużonym dla upamiętniania historii Polski i narodu polskiego w latach 1939-1989. W ten sposób honorowane są też osoby i instytucje wspierające działania pionu edukacyjnego Instytutu Pamięci Narodowej.
„Potrzebujemy takich osób jak wy. Wasze spotkania z uczniami, udział w konferencjach, pokazywanie przeszłości na własnym życiu jest najbardziej autentyczne. Możemy z tego korzystać i bardzo za to dziękujemy” - powiedział w środę w Szczecinie zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma.
„Rolą świadków historii jest bycie drogowskazem dla młodego pokolenia” - oznajmił w imieniu nagrodzonych lider Stowarzyszenia Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Gryf” Marcin Maślanka. „W rozmowie z jednym z kombatantów usłyszałem, że kiedyś jak szedł ulicą to przechodnie mówili: patrzcie, idą leśne dziadki. Dziś jak idziemy, to mówią: cześć i chwała bohaterom. I to jest zasługa działalności IPN i takich nagród jak ta” - dodał.
Laureatem tegorocznej edycji nagrody "Świadek Historii" został Władysław Czyżewski, który jako uczeń w latach 50. należał do Tajnego Harcerstwa Polskiego, za co został aresztowany przez UB i skazany na 5 lat więzienia. W 1980 r. tworzył struktury NSZZ „Solidarność” wśród nauczycieli w Gorzowie Wielkopolskim. Od lat prowadzi aktywną działalność edukacyjną na terenie całej Polski.
Wyróżnienia wręczono Grzegorzowi Durskiemu oraz Eugeniuszowi Szerkusowi, którzy byli uczestnikami strajków w Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego w 1970 i 1981 r. W latach 80-tych działali w strukturach „Solidarności”. Obaj czynnie uczestniczą w spotkaniach, debatach i dyskusjach historycznych organizowanych przez szczeciński oddział IPN.
Nagrodzona „Świadkiem Historii” Alina Krystosiak to działaczka Solidarności, która w stanie wojennym drukowała i kolportowała prasę oraz ulotki. W 1984 r. została aresztowana przez SB, a następnie osadzona w Areszcie Śledczym w Kamieniu Pomorskim. Zwolniona po amnestii dalej była zaangażowana w działalność podziemnej Solidarności. Obecnie chętnie bierze udział w spotkaniach edukacyjnych, na których opowiada o roli kobiet w Solidarności.
Pośmiertnie wyróżniona została żołnierka Armii Krajowej Janina Wasiłojć – Smoleńska ps. „Jachna”. Była ona sanitariuszką w szeregach 4 i 5. Wileńskiej Brygady AK, w tym pod rozkazami Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka”. Służyła w szwadronie Leona Smoleńskiego ps. „Zeus”, działającego głównie na Warmii i w Borach Tucholskich. Aresztowana w 1947 r. skazano ją na dwukrotną karę śmierci, zamienioną na mocy amnestii na 15 lat więzienia. Od 1957 r. była nauczycielką języka polskiego w szczecińskich szkołach. Od momentu powstania oddziału IPN w Szczecinie, aktywnie wspierała pion edukacyjny. Zmarła w 2010 r.
Nagrodę odebrało też Stowarzyszenie Grupa Rekonstrukcji Historycznej „GRYF” z Koszalina, które powstało w 2012 r. Członkowie grupy odtwarzają sylwetki żołnierzy 5.Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, szczególnie skupiając się na walkach na Pomorzu w 1946 r. Organizują inscenizacje historyczne, prowadzą w szkołach lekcje historii, wspierają kombatantów. Grupa opiekuje się grobami i miejscami pamięci.
Nagrody "Świadek Historii" przyznano w Szczecinie po raz trzeci. Tegoroczni laureaci dołączyli do grona 11 uhonorowanych osób m.in. Danuty Szyksznian-Ossowskiej ps. „Sarenka”, Zbigniewa Moskota ps. „Flis”, ks. Witolda Andrzejewskiego, Edwarda Dębickiego czy Stanisława Piszczka.
Przyznawane wyróżnienie jest inicjatywą prezesa IPN prof. Janusza Kurtyki, który zginął w katastrofie smoleńskiej. (PAP)
autor: Marta Zabłocka
mzb/ agz/
