Przekazanie z budżetu państwa 100 mln zł dotacji na fundusz wieczysty Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, z którego planowane są prace konserwatorskie Cmentarza Żydowskiego w Warszawie przewiduje projekt ustawy autorstwa PiS, którego pierwsze czytanie odbyło się w środę.
Podczas posiedzenia sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu posłowie rozpatrywali projekt Ustawy "o dotacji przeznaczonej na uzupełnienie kapitału wieczystego Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, dochody z inwestowania którego przeznaczone są na konserwację Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej 49/51".
"Cmentarz ten nie posiada systematycznej opieki i ochrony, stabilnego systemu planowania pilnych prac remontowych i konserwatorskich, rozwiązania problemu zieleni. W efekcie dochodzi do stopniowej degradacji jednego z najważniejszych zespołów zabytkowych Warszawy" - napisali autorzy projektu w uzasadnieniu.
"Niniejsza ustawa ma pomóc w zapewnieniu stałej, profesjonalnej opieki nad Cmentarzem i zachowanymi na nim pomnikami nagrobnymi. Dzięki zaangażowaniu finansowemu Rzeczpospolita Polska uratuje materialną pamiątkę po eksterminowanej społeczności żydowskiej i potwierdzi swoją dotychczasową politykę ochrony pamięci ofiar drugiej Wojny Światowej" - podkreślono.
Zgodnie z założeniem projektu podstawą wypłacenia dotacji określonej w ustawie jest umowa zawarta między Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego a Fundacją Dziedzictwa Kulturowego.
"Należy przyjąć przedłożony projekt o zasileniu kapitału wieczystego Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, która określi na jakie cele mogą być wydatkowane środki; w szczególności: na odbudowę oraz renowację zniszczonych obiektów budowlanych, w tym konserwację nagrobków i pomników nagrobnych oraz renowację muru cmentarza; konserwację ścieżek i alejek, rewaloryzację układu zieleni oraz koszty administracyjne. Te ostatnie nie mogą przekroczyć 15 proc. zysków z inwestowania funduszu" - powiedziała przewodnicząca komisji Elżbieta Kruk (PiS).
Jak tłumaczyła, przy Fundacji Dziedzictwa Kulturowego został powołany specjalny fundusz wieczysty, zasilenie którego "kwotą 100 mln złotych pozwoli uzyskać rocznie co najmniej 2,5 mln złotych". "Wszelkie zasady zabezpieczenia funduszu oraz zasad wydatkowania pochodzących z niego dochodów określi umowa wykonawcza pomiędzy ministerstwem kultury a Fundacją Dziedzictwa Kultury. Naruszenie kapitału wieczystego, zmiana jego przeznaczenia lub wydatkowania dochodów z niego skutkować będzie zwrotem 100 mln zł do budżetu państwa" - zaznaczyła.
Cmentarz Żydowski w Warszawie jest miejscem spoczynku wielu wybitnych osobistości, m.in.: historyka Szymona Askenazego, twórcy języka esperanto Ludwika Zamenhofa, aktorki i założycielki warszawskiego Teatru Żydowskiego Estery Racheli Kamińskiej, malarza Aleksandra Lessera, poety Bolesława Leśmiana, publicysty i działacza socjalistycznego Szymona Anskiego oraz pisarza Juliana Stryjkowskiego. Pochowano tu wiele postaci zasłużonych dla polskiej historii, kultury i nauki, polityków, bankierów oraz przemysłowców - znaczących nazwisk w realiach XIX-wiecznej i przedwojennej Warszawy.
Kirkut powstał w Warszawie ponad 200 lat temu - w 1806 roku. W tym czasie na jego terenie zostało pogrzebanych około 250 tys. osób. Początkowo chowani na nim byli jedynie bardziej zamożni Żydzi. Uboższej części społeczności żydowskiej na miejsce pochówku wyznaczono Cmentarz Bródnowski na prawym brzegu Wisły.
W XIX wieku na cmentarzu obowiązywał zakaz przedstawiania postaci ludzkich. Opisujące zmarłego symbole umieszczano na macewach - zakończonych trójkątnie lub półkoliście kamiennych płytach. Dziś w części zreformowanej cmentarza można oglądać monumentalne grobowce i zabytkowe rzeźby o różnorodnej stylistyce.
Obecnie na terenie nekropolii znajduje się również kilka mogił symbolicznych, jak np. Janusza Korczaka, który wraz ze swoimi wychowankami z Żydowskiego Domu Dziecka zginął w Treblince, oraz Pomnik Pamięci Dzieci - Ofiar Holokaustu. (PAP)
autor: Maciej Puchłowski
mmmp/ itm/
