„Życie przechowane. Mieszkańcy Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego z pomocą Żydom w czasie II wojny światowej"
21 historii, dotyczących Żydów uratowanych podczas II wojny światowej przez mieszkańców Śląska i Zagłębia, przedstawia wystawa, która w najbliższą niedzielę zostanie otwarta w Gliwicach. Ekspozycja została zaaranżowana w taki sposób, by przypominać warunki, w jakich ukrywano Żydów.
Jak wskazują kuratorki - dr Aleksandra Namysło, Monika Bortlik-Dźwierzyńska z katowickiego oddziału IPN - wystawa pt. „Życie przechowane. Mieszkańcy Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego z pomocą Żydom w czasie II wojny światowej" przenosi w świat ludzi „o wielkich i niezłomnych sercach, opowiada o ich odwadze, wierze, nadziei, miłości, o tym co powinniśmy czynić, żeby ocalać wszystko co najważniejsze”.
„Mówi o fundamentalnym imperatywie moralnym wyrastającym z poświęcenia dla drugiego człowieka, o sensie i potrzebie niesienia pomocy w potrzebie” - dodały.
Dr Namysło powiedziała PAP, że na ekspozycji zgromadzono fotografie, pozyskane m.in. z archiwów i muzeów. „Chyba najcenniejsze dla nas jest to, że dostaliśmy sporo zdjęć także od osób prywatnych – zarówno tych, którzy ratowali, jak i tych, którzy byli ratowani” - zaznaczyła.
Autorzy przedstawiają na wystawie 21 historii, zarówno z perspektywy ocalonych, jak i ratujących - m.in. z Będzina, Sosnowca, Chorzowa, Katowic czy Jaworzna. Zgodnie z założeniem, forma wystawy ma przywodzić na myśl warunki, w których podczas wojny ukrywano Żydów.
„Tak naprawdę w oglądaniu ta wystawa nie jest komfortowa – żeby ją zobaczyć, trzeba przejść przez specjalną ścianę i wejść do modułów, stworzonych na wzór kryjówek. To, co możemy zobaczyć w środku przedstawia perspektywę ludzi ratowanych, na zewnątrz modułów jest ukazana historia udzielających pomocy” - wyjaśniła Namysło.
Kuratorka zaznacza, że wystawa powstała niezależnie od bieżącej dyskusji wokół nowelizacji ustawy o IPN. „Nad tą wystawą pracujemy od roku, nałożyło się to na to, co dzieje się teraz” - wskazała. Jak dodała, ekspozycja to wynik jej badań stosunków polsko-żydowskich w regionie i kolejna z cyklu wystaw, poświęconych Żydom. W 2008 r. katowicki IPN prezentował wystawę na temat zagłady Żydów zagłębiowskich, a w 2012 - o życiu społeczności żydowskiej w latach powojennych.
Jak wskazują przedstawiciele IPN ponad 200 osób z ziem Śląska o Zagłębia Dąbrowskiego, okupowanych przez Niemcy, zostało uhonorowanych tytułem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. „To tylko osoby, które otrzymały medal. Jest o wiele więcej przypadków, których nie dało się zweryfikować lub udokumentować, ale znajdują się w materiałach źródłowych” - zaznaczyła dr Namysło.
Wernisaż wystawy odbędzie się w niedzielę w Domu Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach. Weźmie w nim udział wiceprezes IPN Mateusz Szpytma. Wystawa będzie prezentowana w Gliwicach do końca sierpnia – w tym miesiącu do woj. śląskiego przyjedzie kilkusetosobowa grupa Żydów ze Stanów Zjednoczonych i Izraela na obchody związane z likwidacją gett w Zagłębiu. Wystawa, w postaci roll-upów, będzie także prezentowana w szkołach.
Organizatorami wystawy są katowicki oddział IPN oraz Muzeum w Gliwicach przy współpracy fundacji Brama Cukermana.(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/ agz/
