Kampania "Odważni na szlaku Machabeuszy". Źródło: IPN
16 kwietnia Instytut Pamięci Narodowej zainicjował społeczną kampanię medialną "Odważni na szlaku Machabeuszy" w związku z 75. rocznicą Powstania w Getcie Warszawskim - poinformował w poniedziałek rzecznik IPN Adam Przegaliński.
Częścią kampanii medialnej IPN "Odważni na szlaku Machabeuszy" mają być "Plakaty pokazujące bohaterstwo żydowskich powstańców ukażą się w prasie ogólnopolskiej i regionalnej". Instytut planuje publikację plakatów m.in. w "Gościu Niedzielnym", "Do Rzeczy", "Polityce", "Naszym Dzienniku", "Rzeczpospolitej" i "Gazecie Polskiej Codziennie".
Plakaty będą również publikowane na łamach 14 dzienników regionalnych na terenie całej Polski oraz w stołecznej komunikacji miejskiej w formie "nośników w tramwajach warszawskich i na ekranach na stacji metra Świętokrzyska" - podał w komunikacie Przegaliński.
Rzecznik IPN zapowiedział także, że szczegóły tej kampanii oraz innych przedsięwzięć dotyczących 75. rocznicy powstania w Getcie Warszawskim zostaną podane na konferencji przy okazji prezentacji raportu Juergena Stroopa, która odbędzie się 18 kwietnia w Czytelni Akt Jawnych Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Warszawie.
Warszawskie getto było największym spośród założonych przez Niemców. Według spisu dokonanego na rozkaz władz niemieckich przez Judenrat w październiku 1939 r. w Warszawie przebywało ok. 360 tys. Żydów.
28 lipca 1942 r. w warszawskim getcie utworzono pierwszą Żydowską Organizację Bojową (ŻOB), którą 15 października 1942 r. rozszerzono o kolejne ugrupowania. Poza ŻOB w getcie działał także Żydowski Związek Wojskowy (ŻŻW), którego członkowie wywodzili się z przedwojennego żydowskiego ruchu narodowego, Betaru. O działalności ŻZW wiadomo jednak niewiele. Większość bojowców tej formacji poległa w powstaniu w getcie.
19 kwietnia 1943 r. żydowscy bojownicy z ŻOB i ŻZW stawili zbrojny opór oddziałom niemieckim, które przystąpiły do likwidacji warszawskiego getta. W walkach wzięło udział ok. tysiąca słabo uzbrojonych powstańców. Niemcy przeciwstawili im ponad 2 tys. żołnierzy Wehrmachtu, SS oraz pomocniczych oddziałów ukraińskich, litewskich i łotewskich. Dowodził nimi gen. SS Juergen Stroop. Przeciwko powstańcom użyte zostały też pojazdy opancerzone oraz artyleria.
Przez blisko miesiąc warszawskie getto prowadziło bój z wojskami niemieckimi. Najcięższe walki toczyły się w rejonie ul. Zamenhoffa i Nalewek oraz na pl. Muranowskim. Niemcy systematycznie posuwali się w głąb getta. Paląc i niszcząc dom po domu zmuszali ludność cywilną do opuszczania bunkrów i schronów.
8 maja 1943 r. Niemcy odkryli i otoczyli ogromny schron przy ul. Miłej 18, w którym znajdowało się kilkuset ludzi, w tym sztab ŻOB i ponad 100 żydowskich bojowników. Na wezwanie Niemców cywile wyszli, natomiast większość powstańców razem z dowódcą Mordechajem Anielewiczem popełniła samobójstwo.
Powstanie, pomimo apeli rządu polskiego w Londynie, nie wywołało żadnych reakcji aliantów. W proteście przeciwko obojętności świata wobec tragedii narodu żydowskiego, 12 maja 1943 r. członek Rady Narodowej RP w Londynie Szmul Zygielbojm popełnił samobójstwo.(PAP)
autor: Maciej Puchłowski
pmm/ rosa/
