Dwanaście cennych dla polskiej kultury książek ze zbioru zniszczonego w czasie wojny przez Niemców otrzymała w darze Miejska Biblioteka Publiczna w Kaliszu. Wśród nich są woluminy z XIX wieku i pierwszych lat XX wieku.
Książki podarował Maciej Koperski z Owińsk pod Poznaniem, syn Teodora, który pod groźbą kary śmierci uratował je przed zniszczeniem. Jest to część wielkiego zbioru ofiarowanego przez barona Leopolda Kronenberga przedwojennej i nieistniejącej już Bibliotece i Czytelni Publicznej im. Adama Mickiewicza w Kaliszu.
Teodor Koperski pracował przed wojną w kaliskim starostwie. W czasie okupacji Niemcy gromadzili w gmachu starostwa książki przeznaczone do zniszczenia. Do starostwa przywieziono woluminy z kilku bibliotek publicznych, Muzeum Okręgowego, bibliotek żydowskich i prywatnych.
Część z tych książek spalono, pozostałymi w latach 1940-1942 zasypano 400-metrowy odcinek likwidowanego kanału Babinka - odnogi rzeki Prosny. Pamięć o tym przypomina odsłonięty w 1979 r. na plantach w centrum miasta Pomnik Książki Kaliskiej. Napis na nim umieszczony brzmi: "Tu w zasypanym korycie rzeki Prosny hitlerowcy zniszczyli dziesiątki tysięcy książek ze zbiorów kaliskich bibliotek publicznych".
W czasie I wojny światowej Kalisz został zniszczony, ale ocalały zbiory biblioteczne i inne zabytki. W następnej wojnie miasto nie ucierpiało, ale Niemcy zniszczyli co najmniej połowę zabytków. Kalisz utracił wtedy bezpowrotnie dziesiątki tysięcy książek.
Wśród podarowanych książek są m.in. tak cenne dzieła, jak „Słownik języka polskiego” (Wilno, 1856 r.) i z tego samego roku „Zgon Acerona” Władysława Syrokomli, „Poezye” (1842 r.) i „Miód kasztelański” (1860 r.) Józefa Ignacego Kraszewskiego.
Podobny dar przekazała dwa lata temu Kazimiera Łaźna, której ojciec, ryzykując aresztowaniem, wydobywał książki z zasypanej fosy. Dzięki Łaźnej, po prawie 70 latach do biblioteki trafiło 17 woluminów. Większość z nich pochodzi z XIX wieku, a najstarsza – z 1844 r. Są to książki o tematyce historycznej, religijnej, popularyzujące wiedzę, pozycje z literatury pięknej oraz oprawione roczniki czasopism.
W czasie I wojny światowej Kalisz został zniszczony, ale ocalały zbiory biblioteczne i inne zabytki. W następnej wojnie miasto nie ucierpiało, ale Niemcy zniszczyli co najmniej połowę zabytków. Kalisz utracił wtedy bezpowrotnie dziesiątki tysięcy książek.
„Do zasypywanego koryta rzeki wrzucano wszystko, co świadczyło o polskiej kulturze. Pozostałe zabytki przewieziono do ówczesnego Muzeum Prehistorycznego w Poznaniu. Większość z nich miasto odzyskało po 1945 r.” – poinformował PAP dyrektor Muzeum Okręgowego w Kaliszu, Jerzy Splitt.
Odzyskane woluminy wzbogacą zasoby działu zbiorów specjalnych biblioteki - poinformował dyrektor.(PAP)
zak/ hes/
