Wystawa "Powstała, by żyć", przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej, na Dziedzińcu Wielkim Zamku Królewskiego w Warszawie. Fot. PAP/A. Guz
Polskie państwo po latach zaborów i jego odbudowa przez ludzi różnych stanów i o różnych sympatiach politycznych - to temat nowej wystawy "Powstała, by żyć", którą od wtorku można zwiedzać na Zamku Królewskim w Warszawie. Ekspozycję przygotował IPN.
"Polskie ścieżki do odzyskania niepodległości były trudne, ale spotkały się 11 listopada 1918 roku w jednym miejscu wraz z wysiłkiem ludzi o różnej przeszłości i różnych poglądach. Efektem tego była niepodległa Polska" - powiedział dziennikarzom prezes IPN Jarosław Szarek tuż przed otwarciem wystawy na dziedzińcu Zamku Królewskiego. Przypomniał, że jest ona kolejną inicjatywą Instytutu w związku z tegorocznymi obchodami 100. rocznicy odzyskania niepodległości Polski.
Podkreślił też, że Polacy powinni nie tylko pamiętać o wielkim dziele, jakim była odbudowa państwa, ale także powinni doceniać dzisiejszą niepodległość. "Pamiętajmy, że to, co udało się uzyskać naszym przodkom wiązało się z wielką radością. Świadczy o tym chociażby prasa czy pamiętniki z tamtych lat. Pisano: "Polska zmartwychwstała! Polska wreszcie była wolna po 123 latach niewoli" - przypomniał Szarek.
Dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN Adam Hlebowicz zwrócił uwagę, że ekspozycja, której kształt przypomina pierścień, pozwala na jej zwiedzanie m.in. drogą Józefa Piłsudskiego lub drogą Romana Dmowskiego (na wystawie wyeksponowane są także biografie Ignacego Paderewskiego i Wincentego Witosa). Wszystkie te drogi spotykają się jednak mimo różnic w jednym miejscu - jak mówił - miejscu odzyskania przez Polskę niepodległości.
"Ale 11 listopada 1918 roku to był dopiero początek drogi. Polska +powstała, aby żyć+, ale miała bardzo trudne chwile, by ostatecznie przekuć się w solidne państwo; taką trudnością była między innymi walka o polskie granice" - przypomniał Hlebowicz.
Prezes IPN podkreślił, że Polacy powinni nie tylko pamiętać o wielkim dziele, jakim była odbudowa państwa, ale także powinni doceniać dzisiejszą niepodległość. "Pamiętajmy, że to, co udało się uzyskać naszym przodkom wiązało się z wielką radością. Świadczy o tym chociażby prasa czy pamiętniki z tamtych lat. Pisano: "Polska zmartwychwstała! Polska wreszcie była wolna po 123 latach niewoli" - przypomniał.
W zamierzeniu twórców, wystawa ma ukazać odbudowę "polskiej państwowości po latach zaborów jako sumy wysiłków i dążeń ówczesnego pokolenia Polaków – ludzi różnych stanów i o różnych sympatiach politycznych". "Zarówno żołnierzy walczących pod znakiem Orła Białego na wielu frontach I wojny światowej, jak też polityków, działaczy społecznych, nauczycieli i twórców kultury" - podał Instytut, zachęcając do przyjścia na wystawę.
"Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. Po 120 latach prysły kordony! Nie ma +ich+! Wolność! Niepodległość! Zjednoczenie! Własne państwo! Na zawsze! Chaos? To nic! Będzie dobrze" - czytamy wspomnienie premiera Jędrzeja Moraczewskiego.
Zwiedzający mogą zapoznać się np. z rozpoczętym w sierpniu 1914 r. wysiłkiem zbrojnym Legionów Polskich u boku Austro-Węgier, także żołnierzy Korpusu Polskiego w Rosji oraz Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera - sformowanej we Francji dzięki szerokiej mobilizacji amerykańskiej Polonii. Ekspozycja przybliża też działalność polityczną i dyplomatyczną m.in. Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego, którzy w imieniu Polski podpisali Traktat Wersalski kończący I wojnę światową. Pośród archiwalnych fotografii, plakatów i map można też zapoznać się z cytatami m.in. marszałka Józefa Piłsudskiego i premiera Wincentego Witosa.
Na ekspozycji - zwrócił uwagę IPN - ukazano także "proces narodzin państwa polskiego rozpoczęty w listopadzie 1918 r., w tym formowania się jego demokratycznego ustroju, zwieńczonego uchwaleniem przez Sejm Ustawodawczy konstytucji z 17 marca 1921 r.". Przypomniano okoliczności kształtowania się granic Rzeczypospolitej – "w ogniu walk toczonych z Ukraińcami o wschodnią Galicję, z Czechami o Śląsk Cieszyński i Litwinami o Wileńszczyznę i Suwalszczyznę, a także w wyniku powstań przeciwko Niemcom w Wielkopolsce i na Śląsku".
"Decydujące dla obrony niepodległości oraz ustalenia granicy wschodniej okazało się zwycięstwo w wojnie z bolszewikami, przypieczętowane Traktatem Ryskim z 18 marca 1921 r." - podkreślił IPN. Twórcy wystawy zwrócili również uwagę na to, że Rzeczypospolita - po 123 latach niewoli - miała wielokulturowy i wieloetniczny charakter. "Zamieszkiwali ją obok Polaków także Ukraińcy, Żydzi, Białorusini, Niemcy i inne mniejszości" - podał Instytut.
Nową ekspozycję IPN będzie można zwiedzać do 20 czerwca br., następnie trafi ona do innych polskich miast. (PAP)
nno/ pat/
