Obraz autorstwa Davida Olere. Źródło: Muzeum Auschwitz
Wystawę czasową obrazów Davida Olère, byłego więźnia niemieckiego obozu Auschwitz, na których ukazał on przede wszystkim zagładę Żydów w komorach gazowych, przygotowuje Muzeum Auschwitz. Zaprezentowana zostanie jesienią.
Rzecznik Muzeum Bartosz Bartyzel poinformował, że placówka posiada obecnie największy w świecie zbiór obrazów Davida Olère. We wrześniu ub.r. trafiło do niej 18 prac ukazujących Zagładę i gehennę obozową. Olère, członek Sonderkommanda, czyli grupy więźniów Auschwitz zmuszanej przez Niemców do usuwania ciał ofiar Holokaustu, był świadkiem Holokaustu. Pozyskanie obrazów było możliwe dzięki wsparciu ministerstwa kultury.
Wcześniej Muzeum Auschwitz posiadało tylko jeden obraz pędzla Davida Olère. Cztery lata temu ofiarował go Serge Klarsfeld, członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej i wiceszef francuskiej Fundacji Pamięci Szoah.
Na wystawie zaprezentowane zostaną także inne prace byłego więźnia, które zostaną przywiezione z tej okazji do Oświęcimia. Kilka dzieł jest w posiadaniu jerozolimskiego instytutu Yad Vashem, a kolejnych kilka znajduje się w rękach prywatnych. Kilkadziesiąt szkiców czarnobiałych posiada też w kolekcji Dom Bojowników Getta w Izraelu.
Olère w rysunkach i obrazach utrwalał obozowe przeżycia. Zdaniem Agnieszki Sieradzkiej z muzealnego działu zbiorów, w pracach widać kolejne etapy Zagłady. Uwidocznił na nich ludzi w rozbieralni, w komorze gazowej, sceny hali pieców i grzebanie ciał. Zobaczyć można eksperymenty medyczne, torturowanie i zabijanie więźniów przez strażników z SS.
W opinii dyrektora Muzeum Piotra Cywińskiego, traumatyczne przeżycia w cieniu kominów krematoryjnych Olère przelał na papier i płótno. „Stąd ich unikatowa wartość, jako dokumentów ilustrujących dzieje Zagłady. Pochodzą od naocznego świadka i ukazują zarówno codzienność pracy Sonderkommanda, jak i siłę traumy oraz wolę życia osoby, która przeszła przez najciemniejsze z obozowych doświadczeń" – uważa.
Zdaniem kierownika Centrum Badań w Muzeum Piotra Setkiewicza, obrazy Olère mają wyjątkową wartość dla historyków. Są jedynym ikonograficznym przedstawieniem pracy komór gazowych i krematoriów, których detale znali członkowie Sonderkommando. "Można z nich odczytać nie tylko szczegóły konstrukcyjne tych budynków. Są one także cennym źródłem informacji na temat pracy i stosunków panujących wśród więźniów Sonderkommando" – powiedział.
David Olère urodził się 19 stycznia 1902 r. w Warszawie. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1918 r. wyjechał do Berlina, a następnie do Paryża, gdzie osiadł już na stałe. Należał do tzw. szkoły paryskiej. Pracował dla różnych wytwórni filmowych. Tworzył scenografie, kostiumy i plakaty reklamowe m.in. dla Paramount Pictures, Fox i Gaumont.
20 lutego 1943 r. ze względu na żydowskie pochodzenia został aresztowany przez policję francuską i umieszczony w obozie Drancy. Stamtąd 2 marca deportowano go do niemieckiego obozu Auschwitz. Przez cały okres pobytu w obozie pracował w Sonderkommando. 19 stycznia został wraz z innymi więźniami został wyprowadzony przez Niemców w Marszu Śmierci na zachód. Trafił do obozów Melk i Ebensee, podobozów KL Mauthausen. Został wyzwolony 6 maja. Wrócił do Paryża. Zmarł w 1985 r.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.
W 1947 r. na terenie byłych obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau powstało muzeum. W jego zbiorach znajduje się ponad 4,5 tys. prac artystycznych, które wykonali więźniowie podczas istnienia obozu, jak i po wojnie. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ agz/
