Premierzy Bułgarii i Macedonii Bojko Borisow i Zoran Zaew wspólnie uczcili w czwartek 115. rocznicę powstania ilindeńskiego przeciwko Imperium Osmańskiemu.
Powstanie to, które wybuchło w Kruszewie w sierpniu 1903 roku, zostało stłumione po trzech miesiącach. Było ono wystąpieniem zbrojnym Macedończyków, w wyniku którego powstała na krótko Republika Kruszewska. Interpretacja powstania przez lata dzieliła nie tylko historyków, lecz i polityków obu państw. Odegrało ono znaczącą rolę w kształtowaniu się świadomości narodowej Macedończyków.
Na początku sierpnia 2017 roku, w przeddzień rocznicy powstania, Bułgaria i Macedonia podpisały układ o dobrym sąsiedztwie, co było warunkiem zgody Sofii na rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych Skopje z Unią Europejską.
„Przez rok, który upłynął od podpisania układu, zaszliśmy daleko. Sami nie wierzyliśmy, że w takim stopniu poprawimy nasze stosunki, lecz podpisaliśmy go. Dawniej ta rocznica powodowała nie spory, lecz walki. Obecnie jesteśmy razem” – powiedział Borisow. Według niego w stosunkach Bułgarii i Macedonii, a także Macedonii i Grecji, trwale zapanował nowy duch, duch pokoju i współpracy. Pozytywne wyniki tego już widać – dodał.
Premier Zoran Zaew przypomniał, że Bułgaria wyciągnęła do Macedonii rękę w chwili, kiedy ta pogrążona była w głębokim kryzysie wewnątrzpolitycznym. „To była przyjacielska ręka. Razem z Bułgarią możemy wspólnie budować pokój i stabilność w regionie bałkańskim” – podkreślił. Według Zaewa bez układu z Bułgarią Macedonia nie mogłaby porozumieć się z Grecją, nie otrzymałaby zaproszenia do rozpoczęcia negocjacji w sprawie członkostwa w UE. „Jestem szczęśliwy, że wysłaliśmy Europie dobre przesłanie” – dodał.
W połowie 2017 roku, zaraz po objęciu funkcji premiera Zaew złożył wizytę w Bułgarii, mającą na celu normalizację stosunków z Sofią. Powiedział wówczas, że "Macedonia zamyka rozdział nacjonalizmu i nienawiści i otwiera rozdział wspólnej europejskiej przyszłości. Historia może nas tylko zbliżać w imię tej przyszłości".
Przez długie lata Sofię i Skopie dzieliły poważne spory na temat wspólnej przeszłości, przechodzące w antybułgarskie i antymacedońskie kampanie. Układ o dobrym sąsiedztwie, o którego podpisanie Sofia starała się od 2009 roku, przewiduje, że sporne kwestie dotyczące wspólnej historii i kultury będą rozpatrywane przez specjalną wspólną komisję złożoną z uznanych naukowców obu państw, która ma opracować naukowe interpretacje spornych problemów, będące do przyjęcia dla obu stron.
Z Sofii Ewgenia Manołowa (PAP)
man/ jo/ mc/
