Kazimierz I Odnowiciel – książę polski. Urodził się 25 lipca 1016 r. jako syn Mieszka II i Rychezy, córki Erenfrieda Ezzona, palatyna reńskiego.
Jako dziecko Kazimierz wychowywał się pod opieką matki, a po ukończeniu 10 lat został oddany do klasztoru, aby tam zdobyć wykształcenie odpowiednie dla przyszłego władcy. Po śmierci Mieszka II w 1034 r. objął tron jako jedyny męski przedstawiciel dynastii piastowskiej, który pozostał przy życiu po burzliwych i krwawych wydarzeniach z lat 1031-1034. Uważa się także, że pewną rolę polityczną w tym okresie odgrywała przy boku władcy jego matka. Jednak w wyniku silnej opozycji Rycheza musiała opuścić Polskę. Kazimierz utrzymał się przy władzy tylko do 1037 r. – w ślad za matką wyjechał do Niemiec. Było to spowodowane osłabieniem władzy książęcej i wybuchem powstania przeciwko Piastom.
Kazimierz Odnowiciel i konflikt z Miecławem
Niespokojną sytuację pogłębił bunt dawnego cześnika Mieszka II, Miecława, który opanował Mazowsze, a także rewolucja pogańska oraz najazd czeskiego księcia Brzetysława I w 1038 lub 1039 r., podczas którego zdobył on Kraków, Giecz, Gniezno, Poznań i Wrocław, a także zniszczył katedrę gnieźnieńską, z której zabrał relikwie św. Wojciecha, zagarnął liczne łupy oraz jeńców.
Na przełomie 1038/39 lub w 1039 r., po wcześniejszym pobycie na Węgrzech i w Niemczech, złożeniu hołdu cesarzowi Konradowi II i otrzymaniu od niego pomocy w postaci 500 rycerzy, Kazimierz wrócił do kraju. Kraj był pogrążony w chaosie wewnętrznym: utracił na rzecz Czech Śląsk, Mazowsze, gdzie rządził samodzielnie Miecław oraz Pomorze, które usamodzielniło się. W granicach państwa pozostały Wielkopolska, Małopolska oraz dawne ziemie Łęczyczan i Sieradzan. Książę musiał zatem odbudować struktury organizacyjne państwa, jego system skarbowy, organizację kościelną oraz odzyskać utracone ziemie.
Pierwszym krokiem było w związku z tym zdobycie poparcia ze strony Rusi. Stosunki z księciem kijowskim Jarosławem Mądrym Kazimierz uregulował zapewne tuż po powrocie do kraju, a sojusz przypieczętowało małżeństwo z jego siostrą Dobroniegą Marią. To porozumienie zostało wykorzystane przede wszystkim do walk z Miecławem, w których Kazimierza wspomagały posiłki ruskie, a w wyprawie na Mazowsze w 1041 r. uczestniczył nawet sam książę Jarosław.
Zmagania z Miecławem, który był wspierany przez Pomorzan, trwały jednak kilka lat. Ostatecznie zakończyły się śmiercią Miecława i przyłączeniem zapewne w 1047 r. Mazowsza do władztwa Kazimierza. Równocześnie odzyskał on wpływy na Pomorzu Gdańskim.
Kazimierz Odnowiciel i dyplomacja
Kazimierz upominał się również o zwrot zagarniętego przez Brzetysława Śląska oraz uwięzionych relikwii św. Wojciecha oraz jeńców.W tym celu prowadził akcję dyplomatyczną na dworze cesarskim i w kurii rzymskiej. Początkowo cesarz Henryk III stanął po stronie Kazimierza i podjął wyprawę na Czechy, która była posiłkowana przez polską dywersję. Rozejm zawarty w Ratyzbonie w 1041 r. potwierdził pretensje polskie. Brzetysław jednak ukorzył się przed cesarzem i stał się jego lennikiem, co opóźniło odzyskanie Śląska. W 1046 r. zawarto układ w Merseburgu, który gwarantował nienaruszalność granicy polsko-czeskiej, ale podczas zamieszek w Niemczech ok. 1050 r., Kazimierz uderzył na Śląsk i opanował go. W 1054 r. na zjeździe w Kwedlinburgu Henryk III zgodził się na pozostawienie Śląska w polskich rękach pod warunkiem płacenia Brzetysławowi i jego następcom rocznego trybutu w wysokości 300 funtów srebra i 30 funtów złota.
Władca dążył także do odnowienia i umocnienia organizacji kościelnej, a jego dzieło kontynuował jego syn i następca Bolesław Śmiały. Utrzymywał również żywe kontakty z Leodium (nad Mozą), Kolonią i Rzymem.
Książę Kazimierz Odnowiciel zmarł 19 marca 1058 roku, jednak miejsce jego pochówku nie jest znane. Zapewne jeszcze przed śmiercią wyznaczył na swego następcę i seniora najstarszego syna Bolesława, a młodsi synowie prawdopodobnie otrzymali dzielnice. Umierając zostawił kraj w stanie lepszym niż go odziedziczył. Jan Długosz pisał: „Królestwo polskie doszczętnie wyczerpane i doprowadzone prawie do upadku pod kierunkiem i rządami Kazimierza I osiągnęło już niemal pełnię rozwoju. Polacy bowiem, pod rządami tego księcia spokojne i życie, godną podziwu szybkością podnieśli z upadku, umocnili i odnowili, to co przedtem uległo zniszczeniu i całkowitej zagładzie”.
