16 kwietnia 1911 r. w Płońsku na Mazowszu urodził się Marian Gołębiewski, Cichociemny, żołnierz podziemia antykomunistycznego i opozycji, działacz emigracyjny oraz kombatancki. W komunistycznych więzieniach spędził ponad czternaście lat.
W 1922 r. rodzina Gołębiewskich przeprowadziła się do Inowrocławia. Ukończył seminarium nauczycielskie. Z powodu kryzysu gospodarczego nie znalazł pracy w zawodzie. Pracował w miejscowej fabryce cykorii, a w 1934 r. rozpoczął służbę w 59 Pułku Piechoty w Inowrocławiu. W 1938 r. znalazł zatrudnienie jako nauczyciel w Kołomyi. Według części historyków został tam przeniesiony ze względu na służbę w wywiadzie.
Gołębiewski w AK
18 września przekroczył granicę z Rumunią. Walczył w kampanii francuskiej. Po ucieczce z niemieckiej niewoli przedostał się do Wielkiej Brytanii. Tam został skierowany na szkolenie spadochronowe. W tym czasie przyjął pseudonim „Ster” i został awansowany do stopnia podporucznika.
Nocą z 1 na 2 października 1942 r. przerzucono go do okupowanej Polski w ramach operacji „Gimlet”. Otrzymał przydział do powstającego Kierownictwa Dywersji w Inspektoracie Zamość AK. Jesienią 1943 r. został komendantem Obwodu Hrubieszów AK. Jedną z najsłynniejszych akcji oddziału było uwolnienie z rąk Gestapo żony i syna komendanta Obwodu Tomaszów Lubelski. Wiosną 1944 r. Gołębiewski współpracował z siłami 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Część żołnierzy, która przekroczyła Bug przyłączyła się do jego oddziałów. W czerwcu 1944 r. został ranny w przeprowadzonej przez Niemców obławie w Puszczy Solskiej. 14 sierpnia gen. Tadeusz Bór-Komorowski wydał rozkaz wzywających wszystkie oddziały do marszu na pomoc Warszawie. Oddziały koncentrujące się pod Hrubieszowem zostały zaatakowane przez sowietów. Gołębiewskiemu udało się uniknąć aresztowania.
Podziemie antykomunistyczne
Krytykował decyzję o rozwiązaniu AK i kontynuował walkę. Jedną z pierwszych akcji przeciw „nowej władzy” było przejęcie ponad 20,5 miliona złotych z Komunalnej Kasy Oszczędności w Hrubieszowie. Jego inicjatywą było także zlikwidowanie szefa Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Hrubieszowie. Powodem wyroku było kilkanaście morderstw popełnionych przez ubeków. Jacenty Grodek otrzymał paczkę z żywnością, która zawierała bombę.
Dr J. Dudek: Marian Gołębiewski uważał, że podziemie antykomunistyczne było potrzebne, aby bronić się przed terrorem sowieckim
Wiosną 1945 r. Gołębiewski został inspektorem Inspektoratu Rejonowego Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj i zastępcą komendanta Okręgu Lublin. Był zwolennikiem zaprzestania walk polsko-ukraińskich i podjęcia współpracy przeciw sowietom. Swoją misję kontynuował w ramach Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Uważał jednak, że polityczny charakter WiN nie sprzyjał prowadzeniu walki zbrojnej w terenie. W nowych warunkach Gołębiewski przeniósł się do Warszawy i stąd dowodził strukturami WiN na Lubelszczyźnie. Swoim żołnierzom nakazał ograniczenie działań wojskowych.
Gołębiewski został aresztowany 21 stycznia 1946 r. w jednym z punktów kontaktowych. Trafił do aresztu na Rakowieckiej. Jedno z jego przesłuchań prowadził Adam Humer. Był poddawany torturom. Gołębiewskiemu zarzucano walkę przeciw „władzy ludowej”, szpiegostwo, uchylanie się od służby w „LWP” oraz współpracę z UPA.
3 lutego 1947 r. Gołębiewskiego skazano na karę śmierci, a następnie wyrok zamieniono na dożywocie. Jego prośba o ułaskawienie została odrzucona. Ostatecznie wyrok zamieniono na karę 15 lat więzienia. Był więziony w więzieniu mokotowskim, w Rawiczu, Wronkach, Lublinie i Sieradzu. W grudniu 1955 r. wraz z grupą kilku innych więźniów podjął próbę ucieczki. Został skazany na karę dożywotniego więzienia. Wyrok ten opóźnił jego uwolnienie aż do czerwca 1956 r
Utrzymywał się z niskopłatnych zajęć. W 1959 r. był jednym z inicjatorów powołania podziemnej organizacji skupiającej weteranów AK. W 1965 r. był jednym z założycieli Organizacji „Ruch”. Nie brał udziału w akcjach prowadzonych przez organizację, ale uczestniczył we wszystkich pięciu zjazdach. Został aresztowany 21 czerwca 1970 r., podobnie jak inni członkowie organizacji, w związku z planem podpalenia Muzeum Lenina w Poroninie. Został skazany na 4,5 roku więzienia.
Od 1977 r. działał w Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Był odpowiedzialny za dystrybuowanie nielegalnych druków, organizował niezależne obchody patriotyczne. Po powstaniu „Solidarności” zaangażował się w tworzenie jej struktur. Po wprowadzeniu stanu wojennego został na krótko aresztowany.
Gołębiewski na emigracji
W maju 1982 r. wyjechał do USA. Zaangażował się w działalność polonijną i kombatancką. Działał na rzecz budowy pomnika katyńskiego w Jersey City. Współpracował ze środowiskami ukraińskimi.
W 1990 r. po raz pierwszy powrócił do Polski. W tym samym roku, decyzją prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego, został awansowany do stopnia majora. Był zwolennikiem dekomunizacji. W 1993 r. Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego unieważnił wyrok z 1946 r. Kilka miesięcy później otrzymał uprawnienia kombatanckie. W 1995 r. zeznawał w procesie Adama Humera, który został skazany na dziewięć lat więzienia. Przeżycie jakim było zetknięcie z byłym oprawcą doprowadziło Gołębiewskiego do zawału. W czerwcu 1996 r. Sąd Najwyższy unieważnił jego wyrok z procesu „Ruchu”. W lipcu po raz ostatni przyjechał do Polski i niemal natychmiast trafił do szpitala. Zmarł 18 października 1996 r. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
szuk/
