Wanda Rutkiewicz. Fot. PAP/W. Ochnio
Pokazem filmów w łódzkim kinie Bodo opowiadających o dokonaniach Wandy Rutkiewicz oraz spotkaniem z osobami, które ją poznały rozpoczną się w sobotę obchody roku najsłynniejszej polskiej himalaistki, pierwszej kobiety, która zdobyła K2 i pierwszej Europejki, która weszła na Mount Everest.
W październiku Sejm ustanowił 2022 Rokiem Wandy Rutkiewicz. W przyszłym roku minie bowiem 30 lat od śmierci jednej z najwybitniejszych himalaistek w historii.
Centralną inaugurację uroczystości obchodów Roku Wandy Rutkiewicz zaplanowano na sobotę w Łodzi. Jak wyjaśniła wiceprezydent miasta Joanna Skrzydlewska, niezwiązany z górami ośrodek wybrano na to wydarzenie, ponieważ Łódź jest miastem silnych kobiet i nieoczywistych bohaterek.
"I taka właśnie była Wanda Rutkiewicz. Przecież jako pierwsza kobieta zdobyła K2, a na Czomolungmę weszła jako pierwsza Europejka. Sięgała szczytów, nie tylko tych rzeczywistych, ale też tych, które wcześniej dla kobiet były nieosiągalne. Choć była osobą niezwykle skromną, to do dziś stanowi wzorzec dla wielu z nas. Pokazała, że jeśli tylko się chce, można sięgnąć swoich marzeń" – podkreśliła Skrzydlewska.
W ramach sobotnich uroczystości, które rozpoczną się w kinie Bodo o godz. 19, zaplanowano m.in. projekcje dwóch filmów: historycznego "W cieniu Everestu", zrealizowanego przez Annę Teresę Pietraszek z wypowiedziami Wandy, jej matki i Arkadiusza Gąsienicy-Józkowego - uczestnika wyprawy na Kanczendzongę, na której to górze Rutkiewicz pozostała na zawsze, oraz współczesnego "Everest dla każdego" w reżyserii Adriana Dmocha. Rutkiewicz przybliżą też osoby, które ją znały.
Jak zaznaczył Janusz Kalinowski, wiceprezes organizującego sobotnie wydarzenie Klubu Polskie Himalaje, Rutkiewicz mimo wielkich osiągnięć była osobą bardzo skromną i stąd pomysł, by inauguracja jej roku odbyła się właśnie w kameralnym kinie Bodo.
"Uważała, że w górach człowiek jest wolny, spokojny i przeżywa w nich coś ważnego. Nigdy nie chciała i nie lubiła robić wokół siebie szumu. Mimo to w pewien sposób przekazywała nam wskazówki jak żyć, w jaki sposób spełniać swoją pasję" – dodał.
W późniejszych planach obchodów Roku Wandy Rutkiewicz jest m.in. zjazd szkół podstawowych z całej Polski, zorganizowany w hołdzie polskiej himalaistce. Odbędzie się on w Zakopanem na przełomie kwietnia i maja 2022 r. W ramach wydarzenia zaplanowano spotkania z polskimi zdobywczyniami i zdobywcami wysokich gór, prelekcje, górskie wędrówki.
Wanda Rutkiewicz urodziła się w 1943 r. w Płungianach na litewskich Kresach II RP. Dzieciństwo i młodość spędziła we Wrocławiu, potem przeniosła się do Warszawy, gdzie podjęła pracę w Instytucie Maszyn Matematycznych. Przygodę z górami zaczynała w Tatrach.
Jak wskazano w sejmowej uchwale, "od dziecka wykazywała zainteresowanie sportem, a miłość do gór rozbudziła w niej wyprawa w pasmo Rudaw Janowickich w czasie studiów". "Po ukończeniu kursu taternickiego brawurowo wdarła się w męski świat wspinaczy, często słysząc słowa, że +baby się do niego nie nadają, bo są słabsze+" – zapisano.
"Pokonywała bariery, została prekursorką kobiecych zespołów górskich, bo nie godziła się, by zdolne alpinistki +były wyłącznie broszkami w męskich wyprawach+. Imponowała siłą, sprawnością fizyczną i inteligencją" – dodano.
Jak również zauważono w uchwale, w górach Rutkiewicz czuła wolność. "Góry traktowała jako przestrzeń wyjątkowej rywalizacji, pragnęła zwycięstwa nad nimi. Wygrywała walki w Tatrach, Alpach, Andach, Pamirze, Hindukuszu, Himalajach, często były to pierwsze przejścia kobiece" - wyjaśniono.
16 października 1978 r. Rutkiewicz, jako pierwsza osoba z Polski i trzecia kobieta na świecie, zdobyła najwyższy szczyt Ziemi Mount Everest. Tego samego dnia Karol Wojtyła został papieżem. Rok później w czasie wizyty w Polsce Jan Paweł II powiedział do Rutkiewicz: "Dobry Bóg tak chciał, że tego samego dnia weszliśmy tak wysoko".
Była także pierwszą kobietą na świecie, która stanęła na najtrudniejszym do zdobycia szczycie K2.
Spośród czternastu ośmiotysięczników zdobyła osiem. Oprócz Mount Everestu i K2 wspięła się także na: Nanga Parbat, Sziszapangmę, Gaszerbrum II, Gaszerbrum I, Czo Oju i Annapurnę.
O swoich wyprawach i płynących z nich przemyśleniach pisała w czasopismach o tematyce alpinistycznej. Była zdecydowaną rzeczniczką i zdeterminowaną realizatorką wspinaczkowej samodzielności kobiet. Była też autorką lub współautorką kilku książek.
"Wanda Rutkiewicz zdobyła wiele nagród i odznaczeń. Rzeczywiście, nikt tak jak Polka nie walczył o przełamanie męskiej hegemonii w światowym alpinizmie i właściwą w nim rolę kobiet" – podkreślono w uchwale.
Rutkiewicz zaginęła 12 maja 1992 r. w drodze na dziewiąty ośmiotysięcznik – Kanczendzongę. Od tamtej chwili jej losy nie są znane, a jej ciała nie odnaleziono. Po kilku latach sąd w Warszawie za datę jej śmierci uznał 13 maja 1992 r. (PAP)
autor: Bartłomiej Pawlak
bap/ cegl/
