Historia pełna jest zbrodni przeciwko ludzkości, do których doszło na długo przed ich zakwalifikowaniem pod takim mianem. Nigdy jednak pytanie o krzywdy wyrządzane przez tak długi czas człowiekowi przez człowieka nie wydawały się równie uzasadnione jak w wypadku komunizmu – czytamy.
Tegoroczna akcja „Moje Archiwum 2021” dotyczy doświadczenia komunizmu w Polsce – mówi prezes PFN Marcin Zarzecki. Podkreśla, że cenne jest indywidualne doświadczanie tego, czym komunizm był dla biografii poszczególnych jednostek i jaki miał wpływ na ich rodzinę i codzienność.
„W latach osiemdziesiątych do marksizmu-leninizmu odwołuje się dwadzieścia sześć krajów. W czternastu z nich od ponad trzydziestu lat rządzi partia komunistyczna. W stosunku do liczby ludności świata państwa te stanowią 34,4 procent mieszkańców naszej planety. Pod względem obszaru zajmują one 30,7 procent całkowitej powierzchni terenów zamieszkanych. Żaden system polityczny w dziejach nie rozprzestrzenił się w tak krótkim czasie w tak wielu regionach ani nie pozostawił trwałego śladu w tak wielu umysłach i na tak dużym terytorium” – pisze Thierry Wolton.
Rozpoczynająca się trzydzieści lat temu transformacja systemów komunistycznych sprawiła, że możliwa stała się nie tylko historyczna ocena ich funkcjonowania, lecz i próby rozliczenia prawnego oraz osądzenia zbrodni. Kraje, które doświadczyły totalitaryzmu, podeszły do tego zagadnienia w różny sposób.
„Sowiecki reżim umknął w popłochu z teatru historii, choć zawitał tam w dźwięku fanfar. Tak dalece zaważył na historii stulecia, że niesławny koniec, wieńczący jego krótkie trwanie, stanowi tym większy kontrast z jego błyskotliwą karierą” – pisze Furet w przedmowie swojego eseju.
Komunizm, który spowodował śmierć 100 mln osób, jest wciąż popularny na świecie. Dlatego musimy zbudować Muzeum Komunizmu, by zapobiegać umacnianiu się tej ideologii - mówi PAP Marion Smith, szef Fundacji Pamięci Ofiar Komunizmu, autoryzowanej przez Kongres USA.
Polska myśl poświęcona komunizmowi jest głęboka. To nasz wielki intelektualny dorobek, który należy szanować – uważa dr Rafał Łatka z UJ, jeden z redaktorów zbióru studiów „Polskie wizje i oceny komunizmu po 1939 roku”. Opracowanie zaprezentowano podczas spotkania w warszawskim Przystanku Historia.
W niektórych środowiskach nadal obecny jest stereotyp, że to Żydzi zainstalowali w Polsce komunę, a Polacy działali tylko w podziemiu niepodległościowym i walczyli z „czerwonym najeźdźcą” - mówił prof. Antoni Dudek podczas poniedziałkowej debaty „Polsko-żydowscy komuniści: pamiętać czy zapomnieć?”, która odbyła się w Muzeum Powstania Warszawskiego.