79 lat temu, 10 lutego 1940 r., władze sowieckie przeprowadziły pierwszą z czterech masowych deportacji obywateli polskich, w czasie której – wg danych NKWD – do północnych obwodów Rosji i na zachodnią Syberię wywieziono około 140 tys. ludzi. W czasie transportu deportowani umierali z zimna, głodu i wyczerpania.
Zdjęcia, dokumenty i historie rodziny Bohdanowiczów, która do 1939 roku mieszkała w majątkach Stajki, Maćkowce i Zaciemienie, gromadzi od lat ksiądz Anatol Parachniewicz, proboszcz parafii w Olkowiczach pod Wilejką.
Głównym celem działalności propagandowej ZSRS we wrześniu 1939 r. było dążenie do uniknięcia jakichkolwiek oskarżeń o agresję – stwierdził dr hab. Sławomir Kalbarczyk z Instytutu Pamięci Narodowej podczas debaty w warszawskim Przystanku Historia Centrum Edukacyjnym IPN, zorganizowanej w rocznicę podpisania drugiego paktu Ribbentrop-Mołotow z 28 września 1939 r.
W osobie gen. Smorawińskiego chcę uczcić wszystkich, którzy ucierpieli w wyniku rosyjskiej agresji na Polskę. To jest dla mnie bardzo ważne, by przypominać losy konkretnych bohaterów - powiedziała posłanka PiS Joanna Lichocka w poniedziałek w Kaliszu (Wielkopolskie).
Ponad 900 zeznań osób, które przeszły dramat sowieckich łagrów i zesłania można znaleźć na prowadzonej przez Instytut Pileckiego stronie www.zapisyterroru.pl. To jedynie część dokumentów gromadzonych przez Armię Andersa jeszcze w trakcie trwania wojny, a po niej na wiele lat przechowywanych w archiwach Instytutu Hoovera. Materiały spisane na podstawie odpowiedzi byłych więźniów do ankiet zbierało i przechowywało Biuro Dokumentów Armii Andersa.
Około stu osób wzięło udział w niedzielę w Peletonie Pamięci w Białymstoku - wieczornym spacerze na rowerach i rolkach po miejscach w mieście, związanych z okresem sowieckiej agresji na Polskę. Po raz drugi zorganizowało go miejscowe Muzeum Pamięci Sybiru.
W świadomości historycznej Rosjan data 17 września 1939 roku nie jest najważniejsza i mało kto o niej pamięta; pojawia się dawna – znana z czasów ZSRR – interpretacja tych wydarzeń – mówi PAP Andriej Lipski, zastępca redaktora naczelnego „Nowej Gaziety”.
1 września 1939 r. wojska niemieckie bez wypowiedzenia wojny przekroczyły o świcie na całej niemal długości granice Rzeczypospolitej, rozpoczynając tym samym pierwszą kampanię II wojny światowej. Osamotnione w walce Wojsko Polskie nie mogło skutecznie przeciwstawić się agresji Niemiec i sowieckiej inwazji dokonanej 17 września. Konsekwencją stał się IV rozbiór Polski dokonany przez Hitlera i Stalina.
Archiwiści IPN, którzy prowadzą Centrum Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej, otrzymują ok. 10 tys. zapytań rocznie o osoby represjonowane przez III Rzeszę Niemiecką lub ZSRS. Bezpośrednio do centrum zgłaszają się krewni ofiar; informacje otrzymują też m.in. badacze i dziennikarze.
Prezydent Andrzej Duda podpisał w środę nowelę mającą ułatwić osobom deportowanym do pracy przymusowej i osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR dostęp do służby zdrowia. Chodzi m.in. o korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością.