17 września 1939 r., łamiąc polsko-sowiecki pakt o nieagresji, Armia Czerwona wkroczyła na teren Rzeczypospolitej Polskiej, realizując ustalenia zawarte w tajnym protokole paktu Ribbentrop-Mołotow. Konsekwencją sojuszu dwóch totalitaryzmów był rozbiór osamotnionej Polski.
"Gdyby agresja sowiecka była pierwsza, mielibyśmy szansę się obronić. Stalin 17 września dołączył do wojny po stronie Niemiec, co jest bardzo niewygodne dla późniejszej propagandy sowieckiej" - powiedział PAP dr hab. Maciej Krotofil, historyk z toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (UMK).
Ponad połowa - 57 proc. - Rosjan słyszało o tajnym protokole do paktu Ribbentrop-Mołotow, zakładającym rozbiór Polski, ale 17 proc. uważa go za "fałszywkę". O tym, że 17 września 1939 r. ZSRR dokonał agresji na Polskę, wie 11 proc. Rosjan.
23 sierpnia 1939 r. Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow, przedstawiciele dwóch totalitarnych mocarstw - III Rzeszy Niemieckiej i Związku Sowieckiego, podpisali w Moskwie pakt o nieagresji wraz z tajnym protokołem dodatkowym, którego konsekwencją był IV rozbiór Polski.
Prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier w przemówieniu, które wygłosił w środę w Tallinie z okazji 78. rocznicy paktu Ribbentrop-Mołotow, ostrzegł Rosję przed posługiwaniem się historią jak bronią. Zapewnił też, że Niemcy nie pogodzą się z aneksją Krymu.
Pamiętając o przeszłości, oddajemy hołd ofiarom i odrzucamy wciąż obecny w publicznych wypowiedziach ekstremizm, nacjonalizm, ksenofobię i nienawiść - napisali w oświadczeniu komisarze europejscy 23 sierpnia w Dniu Pamięci Ofiar Wszystkich Reżimów Totalitarnych i Autorytarnych.
23 sierpnia, w rocznicę podpisania niemiecko-sowieckiego Paktu Ribbentrop-Mołotow, obchodzony jest Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych. Tego dnia Europejska Sieć Pamięć i Solidarność zaprezentuje 30-sekundowy film edukacyjny.
ZSRS atakując Polskę pogwałcił cztery obowiązujące go umowy międzynarodowe” – powiedział prof. Wojciech Roszkowski omawiając polityczne i dyplomatyczne tło agresji sowieckiej podczas zorganizowanego w Muzeum Powstania Warszawskiego wykładu „17 września – IV rozbiór Polski”.