Naznaczenie wojną stało się jedną z najbardziej charakterystycznych cech polskiej sztuki współczesnej – pisała krytyk Anda Rottenberg w kompendium „Sztuka w Polsce 1945-2005”. Opinię tę można odnieść do tematu Holokaustu, podejmowanego przez kolejne pokolenia polskich artystów.
Minister kultury Rosji Władimir Medinski wyznał w poniedziałek, iż nie jest pewien, czy podczas wtorkowych uroczystość w Auschwitz-Birkenau przypomniana zostanie rola Armii Czerwonej w wyzwoleniu Europy, w tym tego hitlerowskiego obozu śmierci.
Doświadczenia obozowe i wojenne obecne są w całej twórczości Józefa Szajny, malarza, scenografa, reżysera, jednego z najwybitniejszych artystów drugiej połowy XX w. Był więźniem Auschwitz, gdzie dwukrotnie trafił do bloku śmierci, i obozu w Buchenwaldzie.
W upamiętnieniu ofiar Holokaustu nie chodzi o złożenie kwiatów i zapalenie zniczy, ale o to, by świat skutecznie zapobiegał obecnemu ludobójstwu - uważa b. więzień Auschwitz Stanisław Zalewski. Potworny los zgładzonych nigdy nie może się powtórzyć - podkreśla.
W lipcu 1944 r. planowaliśmy ucieczkę w grupie więźniów ciągnących tzw. rolwagę - duży wóz do transportu towarów spoza obozu. Miał w niej uczestniczyć także Józef Cyrankiewicz, ale w umówione miejsce nie przyszedł - powiedział PAP b. więzień obozu, prof. Zbigniew Kączkowski.
Pamiętam, że do baraku dziecięcego weszli nagle żołnierze z czerwoną gwiazdą na czapkach, a nie ekipa Mengelego, którego panicznie się bałyśmy. Dali mi pajdę chleba z margaryną. Jej smak do dziś pamiętam – wspomina była więźniarka Auschwitz Lidia Maksymowicz.
Wyzwolenie było dla nas nadzieją na życie – podkreśla Henryk Duszyk, który do Auschwitz II-Birkenau trafił w sierpniu 1944 r. z Warszawy. Miał 8 lat. W styczniu 1945 r. był zbyt słaby, by iść o własnych siłach w ewakuacyjnym Marszu Śmierci. Niemcy go zostawili.
Na uroczystości związane z 70. rocznicą wyzwolenia obozu Auschwitz do Polski przyleci z Izraela delegacja 100 byłych więźniów z osobami towarzyszącymi oraz minister turystyki Uzi Landau i przewodniczący Rady Yad Vashem, były naczelny rabin Izraela Meir Lau.