Kadr z filmu "Portret mężczyzny". Fot. MKiDN.
Praca nad filmami z cyklu „Dzieła utracone” wymagała niejednokrotnie zdolności detektywistycznych – powiedziała PAP Agnieszka Trzos reżyserka obrazów poświęconych dziełom sztuki skradzionym podczas II wojny światowej.
Premierowy pokaz trzech fabularyzowanych dokumentów z cyklu „Dzieła utracone” w reżyserii Agnieszki Trzos: „Diana”, „Gitara” i „Portret mężczyzny” odbył się w czwartek w warszawskim kinie „Kultura”. Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Joanna Scheuring-Wielgus podkreśliła, że filmy opowiadają historie dwóch dzieł, które zostały odzyskane. „Jednym jest rzeźba `Diana` (popiersie wykonane przez Jean-Antoine’a Houdona w XVIII w. - PAP) z kolekcji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w Pałacu na Wodzie w Łazienkach. Drugim jest obraz z Muzeum Narodowego w Warszawie – `Portret mężczyzny w peruce`” (autorstwa Krzysztofa Lubienieckiego (1659-1729) – przyp. PAP) – poinformowała.
Przekazała, że trzeci obiekt pochodzący z Muzeum Sztuki w Łodzi - „Gitara” autorstwa Pabla Picassa, o którym jest film o tym samym tytule, nie zostało do tej pory odzyskane. „Być może dzieło to nie przetrwało wojennej zawieruchy, ale mamy takie marzenie i liczymy na to, że kiedyś się odnajdzie” – oznajmiła Scheuring-Wielgus.
Dr P. Majewski: Straty wojenne w Polsce były nieporównywalnie wyższe niż w krajach zachodnich
„Praca nad filmami z cyklu `Dzieła utracone` wymagała niejednokrotnie zdolności detektywistycznych – powiedziała PAP Agnieszka Trzos. Wyjaśniła, że kiedy przygotowywała się do realizacji dokumentu o dziejach obrazu „Portret mężczyzny w peruce”, dostała z ministerstwa kultury adres do Roberta Wittmanna z USA, który poinformował polskie władze, że w domu jego ojca przed laty znajdowało się to dzieło. „I tak od nitki do kłębka odkrywałam tę historię i odnajdywałam ludzi” – wyjaśniła reżyserka. Wskazała, że w odzyskanie portretu było zaangażowane MKiDN, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, a nawet amerykańskie FBI.
„Historia odnalezienia `Diany` z Pałacu na Wodzie również była niezwykła” - zapewniła. Rzeźba – skradziona przez Niemców – została po latach wystawiona na sprzedaż przez jeden z domów aukcyjnych w Austrii. Zidentyfikowała ją Ewa Ziembińska z Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni. „Dzięki natychmiastowym działaniom Ministerstwa Kultury `Diana` trafiła z powrotem do Łazienek” – relacjonowała Trzos.
Dzieło Picassa „Gitara” nie zostało do tej pory odnalezione. „Niemniej pasjonujące było dla mnie odkrywanie tego, w jaki sposób wszedł w jego posiadanie Witkacy i jak to się stało, że w końcu trafiło do muzeum w Łodzi” - oznajmiła.
MKiDN we współpracy z FBI odzyskało zaginione obrazy Hanny Weynerowskiej
Agnieszka Trzos zwróciła uwagę, że seria filmów „Dzieła utracone” opowiada zaledwie o kilku pracach stanowiących dziedzictwo narodowe. „Tymczasem były ich tysiące”. Większość nigdy nie wróciła do kraju. To nie tylko strata materialna, ale wielka wyrwa w świadomości kulturowej wielu pokoleń Polaków” – oceniła reżyserka.
Do tej pory powstało osiem filmów z serii „Dzieła utracone”. Będą one do obejrzenia m.in. na platformie streamingowej 35 mm. „Diana”, „Gitara” i „Portret mężczyzny” zostaną zaprezentowane ponadto w kwietniu podczas wydarzenia o nazwie „Noc kin studyjnych”.
Cykl został zrealizowany przez Wytwórnię Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie. (PAP)
wnk/ dki/ szuk/
