Gala konkursu „Bez korzeni nie zakwitniesz. Moja wielka i mała ojczyzna”, fot. Archiwa Państwowe
Rekordowa frekwencja, innowacyjne formy i aż 17 laureatów – tak Archiwa Państwowe podsumowały konkurs „Bez korzeni nie zakwitniesz. Moja wielka i mała ojczyzna”.
Konkurs został zorganizowany już po raz czwarty – wspólnie przez Archiwa Państwowe oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej. Po raz pierwszy ocena odbywała się w dwóch kategoriach wiekowych. W pierwszej znalazły się prace uczniów klas 4-6, zaś w drugiej – klas 7-8.
Jak poinformował PAP Krystian Cieślak, główny specjalista z Biura Prasowego Archiwów Państwowych, w 2025 r. wpłynęła rekordowa liczba zgłoszeń: aż 684 prace z 370 szkół.
Wyłoniono 17 laureatów, którzy najciekawiej pokazali historię swoich rodzinnych korzeni.
„Jesteśmy absolutnie zaskoczeni skalą zaangażowania młodzieży i nauczycieli w tę akcję. Wybór był naprawdę trudny. Nigdy dotąd nie otrzymaliśmy tak wielu zgłoszeń i nie odnotowaliśmy tak dużego zainteresowania konkursem. Tegoroczna edycja to prawie 3-krotny wzrost nadesłanych prac. Zdumiewa nas także różnorodność form, dbałość o źródła, precyzja historyczna i odwaga w sięganiu po nowe technologie. To budujące, że w młodym pokoleniu korzenie zapuszcza zamiłowanie do tożsamości kulturowej – informuje dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.
Gala finałowa oraz wręczenie nagród odbędzie się 6 czerwca w Szczecinie.
Pierwsza edycja konkursu odbyła się w 2022 r. z Inicjatywy Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. Założeniem konkursu jest zainteresowanie młodzieży tematyką poszukiwań genealogicznych i archiwalnych oraz kulturą i historią lokalnej społeczności. Inicjatywa ma uwrażliwić na wartość wspólnego dziedzictwa i pamięci oraz szacunek dla przeszłości. Projekt wpływa także na zwiększenie świadomości o własnej przynależności społecznej i poprawę relacji rodzinnych. Organizatorami są Archiwa Państwowe oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej. Decyzją Kuratoriów Oświaty wyniki konkursu będą brane pod uwagę podczas rekrutacji do szkół ponadpodstawowych na rok szkolny 2025/2026.
Tegoroczna edycja wystartowała 18 września 2024 r., a prace konkursowe można było przesyłać do 24 marca. Wpłynęło prawie trzy razy więcej prac niż w zeszłym roku, a w niektórych województwach wzrosty były dwudziestokrotne. Najczęstszą formą prac były prezentacje (aż 463).
Uczniowie zamieszczali drzewa genealogiczne przygotowane w dwóch różnych wersjach: wygenerowane w programach komputerowych i fotografie prac plastycznych oraz skany dokumentów.
„Cieszy nas rosnąca jakość merytoryczna prac. Uczniowie wykazują się doskonałą znajomością zasad pracy z dokumentem archiwalnym, a zakres wykorzystanych źródeł, świadczy o systematycznej edukacji historycznej. Widać, że nasza misja edukacyjna przynosi owoce. Zaskakujące jest jak ciekawie i pożytecznie uczniowie wykorzystują sztuczną inteligencję: ożywione zdjęcia, filmy dokumentalne, podcasty rodzinne. Te prace to nie tylko zbiór dokumentów, ale prawdziwe widowiska historyczne – komentuje dyrektor Pietrzyk.
Organizatorzy konkursu zwrócili też uwagę na to, że uczniowie, którzy nadesłali swoje prace świetnie poruszają się wśród materiałów archiwalnych. „Wiedzą jak z nich korzystać i gdzie ich szukać, co dało świetne rezultaty” – przekazał PAP Krystian Cieślak.
Nadesłane na konkurs prace zawierają bogate źródła, na podstawie, których prowadzono poszukiwania. Przedstawione materiały archiwalne pochodzą nie tylko z archiwów rodzinnych, ale także z wielu instytucji, które gromadzą i przechowują dokumenty.
Jednym z elementów pracy konkursowej była informacja o innowacyjnym sposobie wykorzystania projektu edukacyjnego. Rzeczywiście lekcje zostały bardzo dobrze udokumentowane. Nauczyciele - merytoryczni opiekunowie projektu angażowali całe klasy, a lekcje były fotografowane i nagrywane. Szczególnie inspirującym przykładem była interdyscyplinarna lekcja łącząca biologię, historię i język polski, w której temat „korzeni” został omówiony zarówno w kontekście biologicznym, jak i genealogicznym.
„Zaskakują nas pomysły nauczycieli, lekcje genealogii prowadzone na kołach zainteresowań, projekty angażujące całą społeczność szkolną, a nawet dokumentacja warsztatów w formie mini-filmów. Takie podejście wzmacnia więzi międzypokoleniowe i uczy młodych ludzi odpowiedzialności za pamięć o przodkach. Jestem pod wrażeniem, jak uczniowie potrafią dziś dotrzeć do dokumentów sprzed stu, a nawet dwustu lat. To świadczy o ich zaangażowaniu i umiejętnościach badawczych. W pracach najmocniej wybrzmiewały osobiste opowieści, losy pradziadków, pasje prababci, dylematy rodzin w czasie wojny – podkreślił dyrektor Pietrzyk.
Konkursowi towarzyszyły bezpłatne warsztaty genealogiczne w siedzibach archiwów, w ramach których uczniowie i nauczyciele odbyli łącznie ponad 500 godzin konsultacji z pracownikami Archiwów Państwowych.
„Nasze spotkania przekonały młodzież, że archiwa to nie tylko skomplikowane regały z dokumentami, lecz żywe źródło rodzinnych opowieści. W całej Polsce szkoły tłumnie uczestniczyły w warsztatach genealogicznych, a liczba konsultacji z naszymi archiwistami wzrosła dwukrotnie. Uczniowie nie tylko uczyli się sięgać do rodzinnych pamiątek, ale też eksplorowali zasoby instytucji archiwalnych – podsumował dyrektor Pietrzyk.
Pełna Lista Laureatów 4. Edycji Konkursu „Bez korzeni nie zakwitniesz. Moja Wielka i Mała Ojczyzna” i więcej informacji na www.archiwarodzinne.gov.pl. (PAP)
jkrz/
