Na Podkarpaciu główne obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych odbyły się w Rzeszowie. Hołd uczestnikom konspiracji antykomunistycznej oddano pod pomnikiem płk. Łukasza Cieplińskiego i członków IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.
Wszyscy pochodzili lub byli związani z regionem.
W Rzeszowie uroczyste obchody rozpoczęła msza święta w kościele farnym. Potem przed pomnikiem płk. Cieplińskiego i IV Zarządu WiN honorową wartę wystawili żołnierze 3. Podkarpackiej Brygady Obrony Terytorialnej oraz 21. Brygady Strzelców Podhalańskich.
W rzeszowskich uroczystościach uczestniczyli wojewoda podkarpacki Ewa Leniart, marszałek woj. podkarpackiego Władysław Ortyl, p.o. prezydenta Rzeszowa Marek Bajdak, wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł i dyrektor rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej dr Dariusz Iwaneczko.
Byli obecni przedstawiciele rodziny Karola Chmiela; jednego ze straconych 70 lat temu.
Kwiaty pod pomnikiem złożyli także m.in. strzelcy i harcerze. Dla kombatantów Armii Krajowej i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość żołnierze 3. PBOT zorganizowali transmisje online z uroczystości.
W poniedziałek w woj. podkarpackim hołd Żołnierzom Niezłomnym oddano także m.in. w Tarnobrzegu. Przedstawiciele władz samorządowych złożyli tam kwiaty przed popiersiem mjr. Hieronima Dekutowskiego "Zapory".
W związku pandemią uroczystości odbywały się z zachowaniem obostrzeń sanitarnych.
1 marca 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie, po pokazowym procesie, zostało rozstrzelanych siedmiu członków niepodległościowego IV Zarządu WiN.
Egzekucja rozpoczęła się o godz. 20. Skazani byli kolejno podprowadzani na miejsce kaźni, a kat strzelał im w tył głowy. Ciał zamordowanych nie wydano rodzinom. Pogrzebano je w nieznanym do dziś miejscu. Śmierć ponieśli: Łukasz Ciepliński, Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Józef Rzepka, Franciszek Błażej, Józef Batory i Karol Chmiel.
Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji Wolność i Niezawisłość w swym szczytowym okresie działania (lata 1945-46) skupiał od 20 do 25 tys. członków. Powstał 2 września 1945 r. I choć miał AK-owskie korzenie, to jego zadaniem nie była walka zbrojna, lecz tajna działalność polityczna. "Musimy przygotować się i przystąpić do walki w odmiennej, nowej formie, o niezmienne, podstawowe cele, o pełną suwerenność, rzeczywistą demokrację w duchu zachodnioeuropejskim" - napisali twórcy WiN w dokumencie programowym.
Ciepliński wpadł w ręce bezpieki 27 listopada 1947 r. w Zabrzu. W grudniu 1947 r. przewieziono go do Warszawy i osadzono w więzieniu na Mokotowie. Prezes IV zarządu początkowo uwierzył w "dobrą wolę" funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i zawarł z nimi "dżentelmeński" układ. Za obietnicę rezygnacji z represji wobec członków WiN ujawnił część informacji związanych z działalnością zrzeszenia.
Dość szybko jednak zorientował się, że został oszukany, a prześladowania dotknęły członków organizacji. Odmówił współpracy. Wówczas zaczęły się okrutne tortury.
Jeden z więźniów wspominał po latach: "Wielokrotnie Łukasza Cieplińskiego na przesłuchania wynoszono na kocu, gdyż miał połamane kości rąk i nóg, a później przynoszono do celi nieprzytomnego".
Nieludzko traktowano również innych WiN-owców. Wiceprezesowi IV zarządu, mjr. Adamowi Lazarowiczowi wybito zęby, kpt. Franciszek Błażej szef Działu Propagandy miał ciągle ropiejące rany na nogach, kpt. Józef Rzepka, szef Działu Politycznego został doprowadzony do obłędu.
Proces IV Zarządu rozpoczął się 5 października 1950 r. Ich los był przesądzony jeszcze przed rozpoczęciem rozprawy. Oskarżonym przerywano wypowiedzi, stosowano przemoc psychiczną. Rozprawie towarzyszyła propagandowa kampania medialna. Fragmenty procesu transmitowano przez radio i tzw. szczekaczki (głośniki na ulicach). "Trybuna Ludu", pisząc o procesie, określała oskarżonych mianem "zwykłej szajki szpiegów i morderców" działających na zlecenie "imperialistów i podżegaczy wojennych".
14 października 1950 r. sąd wydał wyrok. Prezes IV Zarządu Łukasz Ciepliński został pięciokrotnie skazany na śmierć. Najwyższy wymiar orzeczono także wobec sześciu jego najbliższych współpracowników.
Straceni 1 marca 1951 r. członkowie IV Zarządu WiN wywodzili się z Podkarpacia albo byli z tym regionem związani.
Pomnik płk. Łukasza Cieplińskiego i członków IV Zarządu Wolność i Niezawisłość w Rzeszowie odsłonięto w 2013 r.(PAP)
Autor: Alfred Kyc
kyc/ dki/
