Warszawa, 27.01.2021. 16. Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Zastępca prezesa IPN Mateusz Szpytma składa kwiaty przed pomnikiem Umschlagplatz w Warszaw. Fot. R. Pietruszkaie
W imieniu IPN, hołd sześciu milionom Żydów - ofiarom Holokaustu - złożył w środę przy pomniku Umschlagplatz w Warszawie wiceprezes IPN Mateusz Szpytma. Z tego miejsca do obozu zagłady w Treblince trafiło do 300 tys. osób - mężczyzn, kobiet i dzieci, głównie z warszawskiego getta - przypomniał.
"Dzisiaj przypada nie tylko 76. rocznica uwolnienia więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, ale również uchwalony przez ONZ w 2005 r. Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Pamięci o każdym człowieku, którego zamordowali niemieccy okupanci po tym, jak z powodów rasowych uznali go za Żyda. Takich osób było ok. sześciu milionów" - powiedział PAP wiceprezes IPN Mateusz Szpytma, zwracając uwagę, że przy pomniku Umschlagplatz złożył hołd w imieniu Instytutu także tym żydowskim ofiarom, które pochodziły z Warszawy i okolic.
27 stycznia - Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu
"Umschlagplatz było miejscem koncentracji Żydów i miejscem przesiadkowym, z którego do obozu zagłady w Treblince niemieccy okupanci wysłali nawet do 300 tys. osób - mężczyzn, kobiet i dzieci, głównie z warszawskiego getta. Wszyscy tam, w tej fabryce śmierci, zostali bestialsko zamordowani" - podkreślił Szpytma.
Historyk przypomniał też, że podczas tegorocznych obchodów 76. rocznicy oswobodzenia KL Auschwitz-Birkenau szczególną troską objęto pamięć o żydowskich dzieciach. "Musimy pamiętać o tych nawet kilkudziesięciu tysiącach dzieci, które żyły tu na Muranowie, czyli w centrum żydowskiego życia w Warszawie, i które również niemieccy oprawcy bezlitośnie zgładzili" - mówił.
76 lat temu Armia Czerwona otworzyła bramy obozu Auschwitz
Instytut Pamięci Narodowej - jak zaznaczył - od wielu lat przywiązuje szczególną wagę do Zagłady Żydów, z których połowa była obywatelami przedwojennej Polski. Przypomniał przy tym o najważniejszych publikacjach Instytutu na ten temat, w tym o wydanym niedawno pierwszym numerze rocznika "Polish-Jewish Studies", poświęconego relacjom polsko-żydowskim w XX w., a także dziejom społeczności żydowskiej na ziemiach polskich.
"Zachęcam również do zapoznania się z najnowszym katalogiem publikacji IPN +Terror, Holokaust, Represje. Społeczność żydowska pod władzą niemieckiego i sowieckiego totalitaryzmu na ziemiach polskich 1939-1945+. Dostępny na naszej stronie internetowej katalog przedstawia dorobek Instytutu z ostatnich 20 lat. To także książki z ostatniego roku np. Romana Gieronia +Półmrok+ czy Martyny Grądzkiej-Rejak i Jana Olaszka, której tematem jest Zagłada Żydów w publikacjach drugiego obiegu w PRL, tomy pod redakcją Sebastiana Piątkowskiego z relacjami na temat pomocy Żydom, ale także wiele innych ważnych wcześniejszych monografii, studiów biograficznych, relacji i wspomnień, albumów i materiałów edukacyjnych" - wymieniał wiceprezes IPN.
„Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej”
Katalog przedstawia m.in. pierwszy tom publikacji "Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej", która zawiera opisy represji wobec ponad 650 Polaków, którzy nieśli pomoc ludności żydowskiej. Skala zbrodni była znaczenia większa, a publikacja zawiera jedynie dotychczasowy rezultat prac prowadzonych w ramach programu "Indeks Polaków zamordowanych i represjonowanych za pomoc Żydom w okresie II wojny światowej". W katalogu znajduje się również informacja o dwutomowym dziele "Wokół Jedwabnego" - jednej z najważniejszych publikacji IPN dotyczącej problematyki polsko-żydowskiej, która powstała pod redakcją Pawła Machcewicza i Krzysztofa Persaka. Istotne są też studia o relacjach polsko-żydowskich pod redakcją Andrzeja Żbikowskiego.
Instytut, w którego strukturze od 2016 r. działa Biuro Upamiętnień Walk i Męczeństwa, zajmuje się także - jak zwrócił uwagę wiceprezes IPN - odnawianiem miejsc pamięci o ofiarach Holokaustu. Mateusz Szpytma wymienił jako przykład Cmentarz Wojenny ofiar Holokaustu w Wolbromiu w woj. małopolskim, który powstał nad zbiorowymi dołami śmierci, do których we wrześniu 1942 r. Niemcy wrzucili ponad pół tysiąca żydowskich ofiar. "Nie dalej jak dwa dni temu odbyła się tam wzruszająca uroczystość ku czci ofiar Holokaustu m.in. z udziałem przedstawicieli gmin żydowskich z Katowic i Krakowa" - zwrócił uwagę.
Dr A. Gontarek: gdyby nie pomoc polskich dyplomatów, zwalnianie z obozów i wyjazdy Żydów z Kuby nie byłyby możliwe
Wiceszef IPN przedstawił także inne inicjatywy, których celem było upamiętnienie żydowskich mieszkańców, zrealizowane przez krakowski IPN. To np. na cmentarzu żydowskim w Brzesku sfinansowanie remontu grobów żołnierzy pochodzenia żydowskiego z czasów I wojny światowej, a także wsparcie finansowe budowy pomnika na miejscu pochówku ponad 200 Żydów zamordowanych tej miejscowości. Z kolei na kirkucie w Rabce-Zdroju IPN ufundował tablicę upamiętniającą żydowskie ofiary niemieckiej okupacji; podobne upamiętnienia Instytut dofinansował również w Mordarce i w Nawojowej.
Więcej informacji o działaniach IPN w związku z przypadającym w środę Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu, w tym o aktywnościach oddziałów IPN w całej Polsce, można odnaleźć na stronach internetowych Instytutu. (PAP)
nno/ pat/
