Kolejne prace poszukiwawcze IPN na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu. Źródło: IPN
Specjaliści Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN prowadzą prace poszukiwawcze na cmentarzu Jeruzalem w Raciborzu. Celem badań jest odnalezienie szczątków ofiar komunizmu, straconych lub zmarłych w raciborskim więzieniu w latach 1947-1952.
To kolejne prace prowadzone na tej nekropolii – w listopadzie 2020 r. pracownicy BPiI IPN odnaleźli tam szczątki dziewięciu ofiar komunizmu. Kolejne poszukiwania na cmentarzu Jeruzalem rozpoczęły się w poniedziałek.
Racibórz jest do dziś siedzibą zakładu penitencjarnego pochodzącego z połowy XIX w., który po wojnie, jako Więzienie Centralne dla ok. 1300 osadzonych, przyjmował skazanych z całej Polski, w tym także więźniów politycznych. W latach 1945–56, prawdopodobnie z powodu epidemii gruźlicy, pogłębionej ciężkimi warunkami bytowymi w przepełnionym ponad miarę więzieniu, zmarło wielu osadzonych. Większość z nich pogrzebano na cmentarzu Jeruzalem – przypomnieli przedstawiciele IPN w przesłanym w środę PAP komunikacie.
„Nekropolia jest wyjątkowa ze względu na zachowane na jej tyłach, w niemal nienaruszonym stanie, powojenne pochówki, co umożliwia badanie archeologiczne w pierwotnym ułożeniu spoczynkowym. Największą trudnością tego etapu poszukiwań jest odtworzenie jednej z ostatnich kwater cmentarza, zasypanej grubą warstwą ziemi i całkowicie zniwelowanej. Pomaga tu porównanie dawnych zdjęć lotniczych ze współczesnymi zdjęciami satelitarnymi, a zwłaszcza odnajdywane pod nasypem stele betonowe” - opisuje BPiI IPN.
„Nekropolia jest wyjątkowa ze względu na zachowane na jej tyłach, w niemal nienaruszonym stanie, powojenne pochówki, co umożliwia badanie archeologiczne w pierwotnym ułożeniu spoczynkowym. Największą trudnością tego etapu poszukiwań jest odtworzenie jednej z ostatnich kwater cmentarza, zasypanej grubą warstwą ziemi i całkowicie zniwelowanej. Pomaga tu porównanie dawnych zdjęć lotniczych ze współczesnymi zdjęciami satelitarnymi, a zwłaszcza odnajdywane pod nasypem stele betonowe” - opisuje BPiI IPN.
Na obecnym etapie działania Biura koncentrują się na odnalezieniu szczątków sześciu ofiar. Jedną z nich jest plut. Bogusław Prawdziński ps. „Sęk”, urodzony w Piotrkowie Trybunalskim, który w czerwcu 1946 r. został skazany w trybie doraźnym na 10 lat pozbawienia wolności; zmarł w więzieniu w Raciborzu 8 sierpnia 1947 r. w wieku 21 lat.
Drugi poszukiwany to Henryk Filipecki ps. „Tarzan”, który został aresztowany w styczniu 1949 r. i skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy (WSR) w Katowicach na karę śmierci, zamienioną na długoletnie więzienie; zmarł w Raciborzu 25 stycznia 1950 r. w wieku 26 lat.
Specjaliści poszukują też szczątków Antoniego Tkocza, ps. „Antoś”, urodzonego w Marklowicach, który został wcielony do wojska niemieckiego i skazany za śpiewanie polskich piosenek, później był m.in. żołnierzem oddziału partyzanckiego Komendy Powiatu „Leśniczówka”, a następnie plutonu „Wędrowiec” pod dowództwem Emila Ruśnioka - „Gustlika”. We wrześniu 1946 r. został postrzelony podczas aresztowania i torturowany, a kilka miesięcy później skazany na karę śmierci. Został stracony w więzieniu w Raciborzu 22 stycznia 1947 r. Miał 27 lat. Więzienie zgłosiło zgon dopiero po 9 latach, podczas których rodzina bezskutecznie próbowała poznać jego los.
Racibórz jest do dziś siedzibą zakładu penitencjarnego pochodzącego z połowy XIX w., który po wojnie, jako Więzienie Centralne dla ok. 1300 osadzonych, przyjmował skazanych z całej Polski, w tym także więźniów politycznych. W latach 1945–56, prawdopodobnie z powodu epidemii gruźlicy, pogłębionej ciężkimi warunkami bytowymi w przepełnionym ponad miarę więzieniu, zmarło wielu osadzonych. Większość z nich pogrzebano na cmentarzu Jeruzalem – przypomnieli przedstawiciele IPN w przesłanym w środę PAP komunikacie.
Kolejny poszukiwany o Henryk Skałecki ps. „Suchy”, urodzony w Woli Sławińskiej, który za zranienie pijanego żołnierza atakującego bagnetem postronnych ludzi, skazany przez sąd w Lublinie na 3 lata pozbawienia wolności i mimo upływu orzeczonej kary nie doczekał wyjścia z więzienia, gdzie zmarł w marcu 1947 r. w wieku 20 lat.
IPN poszukuje też Wiktora Baranowskiego ps. „Narewski”, ur. w 1910 r. w Rudnikach (pow. łomżyński), żołnierza kompanii WiN w Zambrowie; skazanego w maju 1949 r. przez WSR w Białymstoku na 6 lat więzienia. „Narewski” zmarł we wrześniu 1951 r. w Raciborzu w wieku 41 lat.
Inny poszukiwany do Marian Kostępski, urodzony w Zawadzie (pow. sandomierski), współpracownik Legionu Czarnego Lwa ppor. Władysława Pezdy, ps. „Gruby Władek”, „Janosik”, „Zakatyń”; skazany przez WSR w Kielcach na 5 lat więzienia; zmarł w więzieniu w Raciborzu w maju 1952 r. Miał 28 lat.(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/ dki/
