Międzynarodowy dzień archiwów w 37 polskich miastach

Archiwa Państwowe otworzą swoje drzwi dla zwiedzających od 6 do 14 czerwca.

Zaplanowano dni otwarte, wystawy, warsztaty i pokazy konserwatorskie.

Tegoroczna edycja odbędzie się pod hasłem „Archiwa dostępne – Archiwa dla każdego” i połączona będzie z premierowymi rozgrywkami w grę planszową Archiwów Państwowych „Jeszcze jedno lato. 1914–1918”. 

„Międzynarodowy Tydzień Archiwów to wyjątkowa okazja, by zobaczyć, jak archiwiści pracują na co dzień, dotknąć niepowtarzalnych dokumentów, a jednocześnie sprawdzić się w roli uczestnika poruszającej gry historycznej opartej na autentycznych pamiętnikach. Archiwa Państwowe w tych dniach otworzą się dla wszystkich aż w 37 miastach. Przygotowaliśmy program, który zainteresuje każdego, od najbardziej wytrawnego badacza lokalnej historii, przez nauczycieli i uczniów, aż po całe rodziny z dziećmi, fanów gier i lotnictwa, a nawet kibiców. To doskonała szansa, by przekonać się, że w archiwach kryją się nie tylko suche akta, lecz prawdziwe opowieści o minionych pokoleniach” - informuje dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. 

Międzynarodowy Dzień Archiwów (International Archives Day) obchodzony jest od 2007 roku na całym świecie. Z czasem przekształcił się w wydarzenie trwające cały tydzień. 

W 2025 roku hasłem całości jest „Archiwa dostępne – Archiwa dla każdego”. Ma ono zwrócić uwagę, że archiwa to nie zamknięte depozyty „starych” dokumentów, lecz przestrzeń żywej edukacji i dialogu międzypokoleniowego.

Motywem przewodnim tegorocznego Międzynarodowego Tygodnia Archiwów jest najnowszy projekt Archiwów Państwowych – gra planszowa „Jeszcze jedno lato. 1914–1918”. 

Przy jej opracowaniu wykorzystane zostały pamiętniki cywilów z okresu Wielkiej Wojny. Jak przypomina Krystian Cieślak, rzecznik Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, gra została zaprezentowana 20 maja 2025 r. w Krakowie i od razu wzbudziła ogromne zainteresowanie wśród pasjonatów gier planszowych oraz historyków. 

Jej założeniem jest wcielenie się przez graczy w jedną z trzech polskich rodzin: z Królestwa Polskiego, z Wielkopolski lub z Galicji. Zespoły graczy podejmują strategiczne decyzje związane z zaopatrzeniem w żywność, znalezieniem schronienia czy utrzymaniem kontaktu z frontem, a każdy ruch wpływa na losy rodzinnej rozgrywki. Zagrać w grę będzie można w większości Archiwów. 

„Podczas Międzynarodowego Tygodnia Archiwów chcemy pokazać, że dokumenty to nie tylko suche zapisy – to opowieści o ludzkich losach, decyzjach i emocjach. W archiwach kryje się ogromne bogactwo, a naszą misją jest otworzyć je dla wszystkich – niezależnie od wieku, wykształcenia czy wcześniejszych zainteresowań historycznych. Otwarta forma dialogu sprawia, że nawet osoby nigdy wcześniej niemające styczności z archiwaliami, szybko odnajdują swoje miejsce i czują, że mogą włączyć się w odkrywanie mikrohistorii lokalnych społeczności” - podkreśla szef Dyrekcji Archiwów Państwowych.

Tegoroczne obchody rozpoczną się 6 czerwca w Toruniu, II Toruńskim Piknikiem Archiwalnym, na którym m.in. można będzie zobaczyć wystawę „Na fali zdarzeń. Żegluga morska i rzeczna w dawnych wiekach” oraz wziąć udział w warsztatach kartograficznych.

Następnego dnia nadarzy się okazja poznać bliżej Archiwa Państwowe w Warszawie, Koszalinie i Lublinie. 

Archiwum Akt Nowych, Archiwum Państwowe w Warszawie oraz Narodowe Archiwum Cyfrowe zapraszają 7 czerwca na Warszawski Piknik Archiwalny, organizowany przez Archiwum Polskiej Akademii Nauk. W programie m.in.: wystawy, porady, jak dbać o fotografie w domowym archiwum, konkursy z nagrodami, porady dla rodzinnych genealogów oraz prezentacja gry edukacyjnej „Jeszcze jedno lato 1914-1918”.

Tego samego dnia po południu, od godz. 17.00 w siedzibie Archiwum Akt Nowych i Narodowego Archiwum Cyfrowego przy ul. Hankiewicza 1 w Warszawie, każdy odwiedzający będzie mógł uczestniczyć w Odlotowym Pikniku Archiwalnym. Zaplanowano m.in. konkursy i quizy lotnicze dla dzieci i młodzieży, prelekcję „Jak zostać pilotem?”, symulatory lotu i szybowca, pokaz dronów, widowiskowe pokazy ognia z kosza balonowego, a także zwiedzanie Archiwum Akt Nowych z przewodnikiem – starty o każdej pełnej godzinie (pierwszy o godz. 17.00, ostatni o godz. 20.00). 

W Koszalinie Międzynarodowy Dzień Archiwów połączy się z Dniem Dziecka pod hasłem „Archiwek i Przyjaciele”! Teren Archiwum Państwowego zamieni się w kolorową przestrzeń pełną radości, nauki i rodzinnej zabawy. W programie m.in.: interaktywna wystawa VR, pisanie gęsim piórem, porady konserwatorskie, zajęcia edukacyjne, zwiedzanie magazynów oraz rozgrywki z grą „Jeszcze jedno lato 1914-1918”. 

Archiwum Państwowe w Lublinie zaprasza 7 i 8 czerwca do udziału w Nocy Kultury, podczas której dziedziniec Archiwum zamieni się w „Zaułek Akustyczny” — przestrzeń pełną dźwięków, emocji i artystycznych wrażeń. W programie znajdą się koncerty, spektakle muzyczno-teatralne, wycieczki po Archiwum oraz praktyczne warsztaty, jak rozpocząć samodzielne korzystanie z materiałów archiwalnych. 

W poniedziałek 9 czerwca, w Międzynarodowym Dniu Archiwów, większość Archiwów Państwowych w Polsce zaprasza na Dni Otwarte. Pracownicy Archiwów w całym kraju przygotowali na ten dzień różne atrakcje. 

Wśród nich są m.in. zwiedzanie magazynów archiwalnych – oprowadzanie po przestrzeniach, gdzie przechowuje się akta liczące nawet kilkaset lat, prezentacje unikatowych archiwaliów – skanografie, rękopisy królewskie, przedwojenne fotografie miasta, akta cechów lokalnych, dokumenty gospodarcze i urzędowe, dokumentacje rodzinne z regionu.

W programie znajdą się również warsztaty genealogiczne, w trakcie których można się będzie dowiedzieć jak zbudować drzewo genealogiczne online z wykorzystaniem zasobów Archiwów Państwowych oraz zajęcia „Czy znasz swoich przodków?”

W ramach dnia otwartego zaplanowano ponadto: konkursy historyczne z nagrodami, zagadki fotograficzne, testy wiedzy o dawnych legislacjach i dokumentach, zajęcia plenerowe dla dzieci i młodzieży – w wybranych Archiwach odbędą się gry terenowe, podczas których uczestnicy odnajdują skarby ukryte w murach archiwalnych budynków, uczą się robić odlewy pieczęci i kolorują plansze z dawnymi widokami miasta, wykłady i spotkania w czasie których regionalni eksperci opowiedzą m.in. o badaniach genealogicznych z regionu, pokażą dokumentację zwyczajów ludowych, pokazy kaligrafii historycznej – prezentacje pisma urzędowego, gotyckiego, zapisów cechowych i instrukcji „czytania” akt typowych dla danej epoki, pokazy konserwatorskie – naprawianie wilgotnych, spleśniałych kart, odtwarzanie fragmentów zniszczonych dokumentów z użyciem specjalnych materiałów.

Przewidziano również konsultacje z zakresu poszukiwań archiwalnych - warsztaty z wykorzystania przewodników i inwentarzy archiwalnych, baz danych, stron internetowych, na których znajdują się skany materiałów archiwalnych.

W większości oddziałów można będzie ponadto zapoznać się z grą „Jeszcze jedno lato. 1914–1918” – przygotowane mają być stoły do grupowych rozgrywek.

Archiwum Państwowe w Zielonej Górze czekać będzie na gości 13 czerwca. Zaplanowano tam m.in. warsztaty z wywoływania negatywów fotografii na torbach bawełnianych, rozgrywki w grę „Jeszcze jedno lato 1914-1918” oraz pokazy filmowe.

Obchody Międzynarodowego Tygodnia Archiwów zakończą się 14 czerwca w Archiwum Państwowym w Szczecinie. 

Z myślą o sympatykach piłki nożnej zaplanowano m.in. prelekcję i wystawę zdjęć oraz dokumentów dotyczących historii „Pogoni” Szczecin.

Pełny wykaz miast oraz atrakcji podczas Międzynarodowego Tygodnia Archiwów dostępny jest na stronie internetowej: https://archiwa.gov.pl/miedzynarodowy-dzien-archiwow-2025/?doing_wp_cron=1748857459.1129848957061767578125

(PAP)

jkrz/